Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ ή ΣΥΖΥΓΩΝ

Τίποτα δεν βλάπτει περισσότερο την αυτοπεποίθησή μας και την αυτοεκτίμησή μας απ’ότι μια σχέση με συναισθηματική κακοποίηση. 

Αντίθετα με την σωματική κακοποίηση που θ’ αφήσει εμφανή τα άσχημα σημάδια της πάνω μας, η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να είναι πιο ύπουλη, πιο απόκρυφη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ούτε ο κακοποιητής ούτε και το θύμα έχουν πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει.

Το σενάριο συναισθηματικής κακοποίησης που όλοι θα φέρουμε στο μυαλό μας θέλει η κακοποίηση να διαδραματίζεται μέσα σε μία σχέση προσώπων που συμβιώνουν, όπου ο άνδρας είναι ο κακοποιητής και η γυναίκα είναι το θύμα. Ωστόσο, πολλές μελέτες δείχνουν ότι άνδρες και γυναίκες κακοποιούν εξίσου ο ένας τον άλλο. Στην πραγματικότητα, η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση. Μεταξύ γονιών και  παιδιών, μεταξύ συντρόφων, μεταξύ φίλων.

Τι είναι λοιπόν η συναισθηματική κακοποίηση ; Περιλαμβάνεται ένα σταθερό και επαναλαμβανόμενο μοντέλο συνεχούς λεκτικής βίας, απειλών, εκφοβισμού και επικρίσεων αλλά και πιο λεπτές τακτικές εκφοβισμού όπως μείωση στο κοινωνικό περιβάλλον, ενοχοποίηση και χειρισμό. Ο κακοποιητής χρησιμοποιεί τη  συναισθηματική κακοποίηση για να ελέγξει και να υποτάξει τον άλλο. Πολύ συχνά συμβαίνει επειδή ο κακοποιητής φέρει ο ίδιος τραύματα της παιδικής ηλικίας και ανασφάλειες που έχουν να κάνουν με αυτή. Δεν έχει διδαχθεί τους υγιείς μηχανισμούς  συνεργασίας  ούτε το πως να διατηρεί υγιείς σχέσεις. Αντ ‘αυτού, αισθάνεται θυμωμένος, πληγωμένος, φοβισμένος και αδύναμος.

Οι άνδρες και γυναίκες κακοποιητές τείνουν να  εμφανίζουν υψηλά ποσοστά διαταραχών της προσωπικότητας στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οριακές διαταραχές προσωπικότητας, ναρκισιστικές διαταραχές της προσωπικότητας, και αντικοινωνικές διαταραχές της προσωπικότητας. Παρά το γεγονός ότι η συναισθηματική κακοποίηση δεν οδηγεί πάντα σε σωματική κακοποίηση, η σωματική κακοποίηση σχεδόν πάντα προηγείται και συνοδεύεται από συναισθηματική κακοποίηση.

Το θύμα της κακοποίησης συχνά δεν αντιλαμβάνεται την κακομεταχείριση σαν κακοποίηση. Για να την αντιμετωπίσει αναπτύσσει μηχανισμούς άρνησης και ελαχιστοποίησης, προκειμένου ν’  αποβάλλει το άγχος. Η μακροχρόνια συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά τραύματα στο θύμα, στα οποία περιλαμβάνεται η  κατάθλιψη, το άγχος και η διαταραχή μετα-τραυματικού στρες.

Εάν αναγνωρίζω συμπεριφορές του συντρόφου μου στις πιο κάτω περιγραφές, είναι καιρός ν’αναρωτηθώ  αν είμαι θύμα  συναισθηματικής κακοποίησης.

1. 1. 1. 1. 1. Με αγνοεί ή παραγνωρίζει τις απόψεις μου, τις ιδέες μου, τις προτάσεις μου, τις ανάγκες μου.
            2. Με διορθώνει ή με επικρίνει για την συμπεριφορά μου.
            3. Προσπαθεί να με ελέγχει ή να με αντιμετωπίζει σαν παιδί.
            4. Με κάνει να νοιώθω ότι χρειάζεστε την άδειά του/της για να πάρω αποφάσεις ή να πάω οπουδήποτε.
            5. Με μειώνει, με γελοιοποιεί ή με ταπεινώνει μπροστά σε άλλους ανθρώπους.
            6. Χρησιμοποιεί σαρκασμό ή “πειράγματα” για να με υποτάξει ή να με κάνει να αισθάνομαι άσχημα.
            7. Με κατηγορεί ότι είμαι «πολύ ευαίσθητος/η» για να μπορεί να συνεχίσει την κακοποίηση.
            8. Ευτελίζει και υποτιμά εμένα, τα επιτεύγματά μου, τις ελπίδες μου, τα όνειρα μου.
            9. Προσπαθεί να ελέγξει τα οικονομικά μου και το πώς ξοδεύω τα χρήματα μου.
            10. Προσπαθεί να με κάνει να νιώσω σαν να είναι αυτός πάντα σωστός και εγώ πάντα λάθος.
            11. Επισημαίνει τακτικά τα λάθη και τις αδυναμίες μου.
            12. Μου ρίχνει αποδοκιμαστικά ή περιφρονητικά βλέμματα ή μηνύματα με τη γλώσσα του σώματος.
            13. Με κατηγορεί ή μου ρίχνει ευθύνες για πράγματα που γνωρίζω ότι δεν είναι αλήθεια.
            14. Επανειλημμένα περνάει τα όριά μου και να αγνοεί τα αιτήματά μου.
            15. Με κατηγορεί για τα προβλήματά του/της, τις δυσκολίες της ζωής, την δυστυχία του/της.
            16. Μου κολλάει παρατσούκλια, ετικέτες ή κάνει καυστικές παρατηρήσεις.
            17. Δεν δείχνει συμπάθεια ή συμπόνια στο πρόσωπό μου.
            18. Δεν δέχεται να κάνω αστεία σε βάρος του/ης ούτε ανέχεται τους άλλους να κάνουν αστεία σε βάρους του/της.
            19. Δεν ανέχεται οποιαδήποτε έλλειψη σεβασμού στο πρόσωπό του/της.
            20. Εφευρίσκει δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του/της, προσπαθεί να κατηγορήσει τους άλλους και δυσκολεύεται να ζητήσει συγνώμη.
            21. Είναι πάντα συναισθηματικά απόμακρος/η ή συναισθηματικά μη διαθέσιμος/η.
            22. Δεν δείχνει να ενδιαφέρεται ή να παρατηρεί τα συναισθήματά μου .
            23. Με βλέπει ως προέκταση του εαυτού του/της και όχι ως άτομο.
            24. Καταφεύγει στο ν’ απομακρύνεταίι για να κερδίσει τη προσοχή μου ή ότι άλλο επιθυμεί.
            25. Παίζει το θύμα και να προσπαθε να ρίξει το φταίξιμο σε μένα αντί ν’ αναλάβει προσωπικά την ευθύνη.
            26. Απομακρύνεται συναισθηματικά ή εκδηλώνει παραμέληση ή εγκατάλειψη για να με τιμωρήσει ή να με τρομάξει.
            27. Χρησιμοποιεί τη στέρηση του σεξ ως μέσο χειραγώγησης και ελέγχου.
            28. Μοιράζεται τις προσωπικές μου πληροφορίες με τρίτους.
            29. Κάνει λεπτές απειλές ή αρνητικές παρατηρήσεις με σκοπό με τρομάξει ή να με ελέγξει.
            30. Αρνείται την κακοποιητική συμπεριφορά τους όταν έρχεται σε σύγκρουση.

Το πρώτο βήμα όταν κακοποιούμαι συναισθηματικά είναι να καταλάβω τι μου συμβαίνει. Εάν αναγνωρίσω κάποια από τα σημάδια της συναισθηματικής κακοποίησης στη σχέση μου, χρειάζεται να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και να ξαναπάρω το έλεγχο της ζωής μου, να σταματήσω την κακοποίηση, και τελικά ν’ αρχίσω τη θεραπεία. Εάν έχω ελαχιστοποιήσει, αρνηθεί και κρύψει την κακοποίηση, αυτό μπορεί να είναι επώδυνο και τρομακτικό.

Η πίεση που προκαλεί η συναισθηματική κακοποίηση ενδεχομένως να εκδηλωθεί με τη μορφή κάποιας ασθένειας, συναισθηματικού τραύματος, κατάθλιψης ή άγχους.    Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να τ’ αφήσουμε να συμβαίνει, ακόμα και αν αυτό σημαίνει το τέλος αυτής της σχέσης. Ένας ειδικός στα θέματα αυτά θα βοηθήσει για να ξεπεράσουμε τον πόνο και τον φόβο και να βοηθήσει στην ανάκτηση της αυτοπεποίθησης.

Μπορεί ν’ αλλάξει αυτός που κακοποιεί συναισθηματικά ; Είναι δυνατό, εάν ο κακοποιητής επιθυμεί βαθιά ν’ αλλάξει. Αν βλέπει τις κακοποιητικές του συμπεριφορές και τη ζημιά που προκαλούν. Ωστόσο, οι συμπεριφορές που έχει διδαχθεί και η αίσθηση ότι έχει δικαιώματα και προνόμια είναι πολύ δύσκολο ν’ αλλάξει. Επειδή ο κακοποιητής απολαμβάνει την εξουσία που του δίνει η συναισθηματική κακοποίηση, πολύ μικρό ποσοστό από αυτούς μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του ν’ αλλάξει.