ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΟΝΙΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ένας καλός πατέρας οδηγεί περίπου χίλια χιλιόμετρα για να “δει” για δυο ώρες το παιδί τους.

    Η κοινωνία σήμερα βρίσκεται σε συνεχή κίνηση. Η αλλαγή του τόπου κατοικίας είναι μια συχνή πραγματικότητα. Το ίδιο και το επίπεδο σύγκρουσης μεταξύ δύο γονέων που έχουν χωρίσει μια και είναι λίγο γνωστό το τι ισχύει για την κατοικία του παιδιού στην περίπτωση χωρισμένων γονέων με παιδί.

Α) Η αλλαγή τόπου κατοικίας (relocation) και το Συμβούλιο της Ευρώπης

     Κανόνας :

     Η αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού μπορεί να γίνει, ανεξάρτητα αν είναι παντρεμένοι / συζούν οι γονείς ή όχι, είτε με κοινή απόφαση των γονέων είτε μετά από διαδικασία ( κατά το εσωτερικό δίκαιο ), δηλαδή αποκλείεται η μονομερής αλλαγή.

     Με σκοπό να περιοριστεί η σύγκρουση μεταξύ γονέων το Συμβούλιο Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά την 1219η σύνοδό του εξέδωσε την Recommendation CM/Rec(2015)4 σχετικά με την πρόληψη και επίλυση των διαφορών για την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού. Την απόφαση είχε προετοιμάσει η Επιτροπή για την Συνεργασία σε Νομικές υποθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης ( Council of Europe’s Committee on Legal Co-operating – CDCJ ), όπως άλλωστε φαίνεται και από την αιτιολογική έκθεση που επισυνάπτεται.

     Η πιο πάνω recommendation CM/Rec(2015)4 εφαρμόζεται εκεί όπου υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει διαφωνία μεταξύ των γονέων σχετικά με την αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο και εκεί όπου εξ’ αιτίας της αλλαγής το παιδί εκτίθεται στον κίνδυνο να χάσει την επαφή με ή να διαταραχθεί σημαντικά η επαφή με ένα από τους γονείς του ή με ένα φορέα των κοινών γονικών ευθυνών.

     Σκοπό έχει την αποφυγή της διαφωνίας και της αντιδικίας όταν αλλάζει η συνήθης κατοικία του παιδιού. Για τον λόγο αυτό θέτει ουσιαστικούς και δικονομικούς κανόνες και επιβάλει στα κράτη να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να θέσουν αυτούς τους κανόνες σε εφαρμογή.

     Η ψήφιση και το κείμενο επίσης κυκλοφόρησε στα επίσημα έγγραφα του Συμβουλίου της Ευρώπης και στο επίσημο λογαριασμό του στο Twitter και στο Human Rights blog: bit.ly/1716s1g.

//www.coe.int/t/dghl/standardsetting/cdcj/Child%20relocation/CDCJ-GT-RCP_en.asp

     Ήδη από τις αρχές του 2015  είχαμε  δημοσιεύσει την είδηση καθώς και την ανεπίσημη ελληνική μετάφραση ΘΑ ΤΗΝ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ.

Β) Η αλλαγή του τόπου κατοικίας (relocation) και η Ελλάδα της επιμέλειας,

Κανόνας :

     Άρθρο 56 του Αστικού Κώδικα : Ο ανήλικος που τελεί υπό  γονική  μέριμνα  έχει  Κατοικία  την Κατοικία  των  γονέων  του  ή  του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Αν τη Γονική μέριμνα ασκούν και οι δύο γονείς χωρίς να  έχουν την ίδια Κατοικία, ο ανήλικος έχει Κατοικία την Κατοικία του γονέα με τον οποίο συνήθως διαμένει.

Δηλαδή κατοικία είναι η πόλη στην οποία ο γονέας μένει.

     Άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα : περιεχόμενο της επιμέλειας του ανηλίκου είναι και ο καθορισμός του τόπου διαμονής του.

Δηλαδή διαμονή είναι το σπίτι στο οποίο θα μένει το παιδί.

*

     Ο προσδιορισμός της κατοικίας έχει μεγάλη σημασία για μια σειρά από ουσιαστικές και δικονομικές συνέπειες : ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο, οι αρμόδιες υπηρεσίες, το σχολείο που θα πάει….

     Η κατοικία κρίνεται κατά το χρόνο της δικαστικής ρύθμισης. Δεν επιτρέπουν οι διατάξεις αυτές στον γονέα που έχει την επιμέλεια να αλλάζει αυθαίρετα τόπο κατοικίας του παιδιού.

**

     Η Ελλάδα μιλάει ακόμα για γονική μέριμνα και επιμέλεια, τη στιγμή που σε όλα τα διεθνή νομικά κείμενα, όπως το πιο πάνω, τα τελευταία χρόνια ο όρος έχει αντικατασταθεί από τον νέο ενιαίο όρο “γονικές ευθύνες“. Και αυτές είναι αδιαίρετες.

     Όμως, ακόμα στην Ελλάδα της επιμέλειας, η εξουσία του γονέα που έχει την επιμέλεια να καθορίσει τον τόπο κατοικίας του παιδιού περιορίζεται από τις ίδιες τις δικαστικές αποφάσεις, ιδίως αυτές που διατάσσουν την επικοινωνία με τον άλλο γονέα.

     Ακόμα και αν δεν αναφέρεται ρητά, η δικαστική απόφαση προϋποθέτει ότι οι γονείς μένουν στην ίδια πόλη. Η ίδια ρύθμιση δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί εάν αυθαίρετα ο ένας γονέας παίρνει το παιδί και το πάει εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Για να μεταβληθεί η νόμιμη κατοικία του παιδιού θα πρέπει να εκδοθεί νέα δικαστική απόφαση.

     Με την ίδια απόφαση, όπως και σε κάθε απόφαση που αφορά το παιδί, έχει ληφθεί υπόψη κριθεί από το δικαστήριο το συμφέρον του παιδιού. Δυστυχώς στην Ελλάδα, κατ’ απόκλιση, θεωρείται ως “συμφέρον του παιδιού” το να μεγαλώνει με τη μητέρα του. Αντίθετα, διεθνώς κατά το διεθνή νόμο το συμφέρον του παιδιού είναι να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του.

     Γι’ αυτό, για την λήψη απόφασης μεταβολής τόπου κατοικίας του παιδιού εξετάζεται και το αν η αλλαγή εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού ή γίνεται  αποκλειστικά για την επιθυμία της μητέρας του, π.χ. με πρόθεση αποξένωσης.

     Κατ’ εξαίρεση το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει την αλλαγή αν επιβάλλεται για την εκπλήρωσης υποχρέωσης από το νόμο όπως η αναγκαστική μετάθεση της υπαλλήλου μητέρας, οι νέες οικογενειακές ανάγκες της μητέρας π.χ. ένας νέος γάμος, κα. Δεν ισχύει αυτό εάν η ίδια αιτήθηκε ή προκάλεσε τη μετάθεση ούτε εάν η αλλαγή του τόπου ικανοποιεί αποκλειστικά δικές της ανάγκες και μόνο. Σημειώνεται ότι, κατ’ εφαρμογή ευνοϊκών διατάξεων του νόμου, η μετάθεση υπαλλήλου με αποκλειστική επιμέλεια είναι πρακτικά αδύνατη και ότι συνήθως κάθε τέτοια μετάθεση έχει προκληθεί – με διάφορους τρόπους – από την ίδια τη μητέρα. Γι’ αυτό έχουν ήδη εκδοθεί πολλές αποφάσεις δικαστηρίων που απαγορεύουν τέτοιες αλλαγές του τόπου κατοικίας προς την Ελλάδα ή προς το εξωτερικό.

****

     Προληπτικά συνίσταται, με την ευκαιρία κάθε δίκης που αφορά ανήλικο, να υποβάλλεται ρητό αίτημα καθορισμού από το δικαστήριο του τόπου κατοικίας του παιδιού.

*****

     Τέλος, ένα επιμέρους ζήτημα είναι η ανήθικη πρακτική που ορισμένοι γονείς ακολουθούν υπογράφοντας ένα συμφωνητικό συναινετικού διαζυγίου – επιμέλειας τέκνων, να λύνεται ο γάμος και εκ των υστέρων ο ένας γονέας, συνήθως η μητέρα, να επιδιώκει την ανατροπή του.

     Όπως είναι γνωστό, ένα συμφωνητικό που κυρώθηκε με την απόφαση του συναινετικού διαζυγίου μετά το 2012, έχει την εκτελεστότητα της δικαστικής απόφασης. Για τα κυρωμένα συμφωνητικά  ισχύουν – πριν και μετά το 2012 –  τα ανωτέρω.

     Για όσα συμφωνητικά δεν κυρώθηκαν με δικαστική απόφαση, γιατί π.χ. δεν έγινε ακόμα η δίκη του συναινετικού διαζυγίου, η επιμέλεια παραμένει κοινή ως νομικά αρρύθμιστη. Θα έρθει το δικαστήριο να ρυθμίσει την επιμέλεια και τον τόπο κατοικίας του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη τις συμφωνίες των γονέων και επομένως και τα μη κυρωμένα συμφωνητικά.

     Αν από τις συνθήκες συνάγεται η πρόθεση του ενός συζύγου να υπογράψει “ότι να είναι” για να εξασφαλίσει το διαζύγιο προκειμένου μετά ν’ ανατρέψει τα συμφωνηθέντα, ο άλλος γονέας μπορεί να ισχυριστεί την εκ μέρους του άλλου κακή άσκηση της γονικής μέριμνας και την κακόπιστη διεξαγωγή της δίκης. Πολλές αποφάσεις έχουν ήδη εκδοθεί όπου το δικαστήριο διατηρεί τα συμφωνηθέντα και απορρίπτει τα όσα εκ του πονηρού και εκ των υστέρων ζητάει ο άλλος γονιός.

Παρ’ όλ’ αυτά ο αγαπητός μας φίλος ακόμα συνεχίζει να οδηγεί …