της Μπελίντα Λασκόμπ, 26 Σεπτέμβριου 2016
Με πολλούς τρόπους διαφέρουν από εμάς οι διασημότητες. Από τα ρούχα που φορούν έως τα αεριωθούμενα αεροπλάνα με τα οποία πετάνε. Και όταν η Αντζελίνα Τζολί, μία από τις πιο διάσημες γυναίκες στον κόσμο, άσκησε αγωγή διαζυγίου κατά του Μπράντ Πήτ, ένα από τους πιο διάσημους άνδρες του κόσμου, έκανε κάτι διαφορετικό, κάτι που λίγες μόνο μη διάσημες γυναίκες κάνουν. Ζήτησε την αποκλειστική επιμέλεια και φροντίδα των έξι παιδιών τους. Ουσιαστικά, θέλει να εμποδίσει τον Πήτ να ζει με τον Maddox, τον Pax, τη Zahara, τον Shiloh, την Vivienne και τον Knox έστω και για την παραμικρή χρονική περίοδο.
Η Τζολί, μέσω του δικηγόρου της, υποστήριξε ότι η αποκλειστική επιμέλεια είναι η καλύτερη λύση για την «υγεία» της οικογένειάς της. Άσχετα αν έχει δίκιο – χωρίς να ξέρουμε τα περιστατικά είναι αδύνατο να έχουμε γνώμη – η υπόθεση αναζωπυρώνει τη συζήτηση για το τι είναι καλύτερο για τα παιδιά μετά το διαζύγιο.
Για δεκαετίες, επικρατούσε μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα παιδιά που χωρίζουν οι γονείς τους πρέπει να έχουν ένα σπίτι με ένα πρωταρχικό πάροχο φροντίδας, συνήθως τη μητέρα. Αλλά αυτό το στάτους κβο αλλάζει. Όταν δεν υπάρχει κάποιος απρόβλεπτος παράγοντας όπως μια κακοποιητική μητέρα ή ένας πνευματικά ασθενής πατέρας, πολλοί ειδικοί συμφωνούν πλέον ότι τα παιδιά είναι ευτυχέστερα και υγιέστερα όταν μπορούν να “αναπτύξουν και να διατηρήσουν ουσιαστικές σχέσεις με τους δύο γονείς τους», λέει ο Michael Lamb, ο οποίος διδάσκει ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Τις πιο πολλές φορές αυτό απαιτεί να ζουν κάτω από την ίδια στέγη με τον κάθε ένα από τους γονείς για σημαντικά χρονικά διαστήματα, πράγμα που είναι δυνατό μόνο με την κοινή και όχι με την αποκλειστική επιμέλεια.
Αυτές οι θέσεις υποστηρίζονται από τεράστιο όγκο επιστημονικών δεδομένων, αλλά το σκεπτικό πίσω από αυτές ως επί το πλείστον παραμένει κοινή λογική: όταν πρόκειται για την ανατροφή των παιδιών, δύο μυαλά είναι καλύτερα από ένα. «Ο ένας γονιός θα μπορούσε να είναι καλύτερος για ένα συγκεκριμένο παιδί ή την ηλικία ή μια συγκεκριμένη ηλικία ή τύπο προβλήματος», εξηγεί η Linda Nielsen, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Wake Forest, η οποία έχει μελετήσει τις ρυθμίσεις για την επιμέλεια. Οι μπαμπάδες, για παράδειγμα, είναι τα πιο πιθανό να εμπλακούν με τα παιδιά στο παιχνίδι, πράγμα το οποίο βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να χειρίζονται τα σώματά τους (και τα χτυπήματα!) και τα συναισθήματά τους επί του εδάφους και εκτός. Ο μαμάδες εν το μεταξύ είναι πιο πιθανό να συζητάνε και να κοινωνικοποιούν τα παιδιά πράγμα που τα βοηθάει να κατανοήσουν το πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν τους άλλους. Ακόμα κι αν οι γονείς δεν αναλαμβάνουν τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων είναι σε μία σχέση του ιδίου φύλου, στερώντας ένα παιδί από ένα από αυτούς μπορεί να έχει καταστροφικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Μια μελέτη του 2007 διαπίστωσε ότι τα παιδιά που ζούσαν με κάθε ένα από τους γονείς τους, τουλάχιστον το 35% του χρόνου ήταν λιγότερο καταθλιπτικά και είχαν λιγότερα προβλήματα υγείας και ασθένειες που προέρχονται από το στρες από εκείνα που ζούσαν με έναν μόνο γονέα.
Φυσικά, είναι δυνατό για τα παιδιά που ζουν με τον ένα γονέα για να περνούν χρόνο και με το άλλο. Η Τζολί, για παράδειγμα, θέλει να δώσει στον Pitt επικοινωνία με τα παιδιά. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι αυτό το είδος της ρύθμισης μπορεί να προκαλέσει τον “γονέα τύπου Ντίσνευ» ή το σύνδρομο του “Ο θείου μπαμπά”, όπου ο ένας γονιός θεωρείται περισσότερο σαν ένα συγγενή με τον οποίο παίζουμε και όχι σαν ένα πρόσωπο κύρους και ως εκ τούτου, αυτός ή αυτή δεν μπορεί να ανατρέφει τα παιδιά με ένα τρόπο που να τους προσφέρει μακροπρόθεσμα αναπτυξιακά οφέλη.
Έτσι, αν ψυχολόγοι έχουν λίγο πολύ αποφανθεί υπέρ της κοινής επιμέλειας και φροντίδας (κοινής ανατροφής – ίσου χρόνου και φροντίδας) τότε γιατί αυτή δεν είναι τόσο συνήθης; (Τα πιο πρόσφατα στοιχεία από το Pew Research διαπίστωσε ότι μόνο για τους Αμερικανούς μπαμπάδες, το 22% από αυτούς που δεν ζει με τα παιδιά τους βλέπουν τα παιδιά τους περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα.) Κάποιοι αναφέρουν ως λόγο τη δικαστική προκατάληψη, υποστηρίζοντας ότι επειδή οι μητέρες υπήρξαν ιστορικά ο κύριος πάροχος φροντίδας, έχουν ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τους πατέρες στις δίκες για την επιμέλεια. Άλλοι λένε ότι αυτή τη λύση την επιθυμούν πολλοί μπαμπάδες. Οι γονείς πρέπει επίσης να είναι σε θέση να επικοινωνούν συχνά και εγκάρδια για να είναι θετική η ρύθμιση αυτή της κοινής ανατροφής, πράγμα που δεν καταφέρνουν να κάνουν πολλά ζευγάρια.
Παρ ‘όλα αυτά, η από κοινού ανατροφή των παιδιών μετά το διαζύγιο γίνεται όλο και πιο συχνή. Λάβετε υπόψη την άνοδο της γειτνίασης στην συγκατοίκηση, όπου οι πρώην ζουν στο ίδιο συγκρότημα κατοικιών ώστε τα παιδιά τους δεν χρειάζεται να μετακινούνται και την δράση ομάδων ακτιβιστών όπως των Διακεκριμένων Γυναικών υπέρ της Κοινής Ανατροφής. Μόνο τον περασμένο χρόνο, το Μισσούρι και η Γιούτα έχουν ψηφίσει νόμου που καθιστούν την κοινή ανατροφή τον κανόνα για τα οικογενειακά δικαστήρια (παρόμοια νομοσχέδια δεν έχουν περάσει ακόμα στην Αϊόβα, Νιου Χαμσάιρ και Φλόριντα). Η Καλιφόρνια, όπου η αγωγή της Τζολί θα εκδικαστεί, ευνοεί την κοινή ανατροφή μόνο όταν και οι δύο γονείς συμφωνούν σε αυτό, και οι αποφάσεις των οικογενειακών δικαστηρίων της Καλιφόρνια τείνουν να είναι “λίγο φιλο-θηλυκές σε σχέση με άλλες πολιτείες”, λέει ο Τζέφρυ Λέβινγ, ένας οικογενειακός δικηγόρος του Ιλινόις που συχνά εκπροσωπεί πατέρες και υποστήριξε υποθέσεις εκεί.
Δεν έχει σημασία το πώς θα εξελιχθεί η κάθε υπόθεση, αξίζει όμως να διερευνήσουμε την μείζονα ερώτηση που αναδύεται, ιδίως αν ληφθεί υπόψη το τίνος η ευημερία τίθεται σε κίνδυνο.
ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΑΡΘΡΟ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΠΙΕΣΑΤΕ ΕΔΩ
