O ΥΠΟΥΡΓΟΣ κ. Σ. ΚΟΝΤΟΝΗΣ ΜΑΣ ΓΥΡΝΑΕΙ ΠΙΣΩ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1990

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 

Φεβρουάριος 2017

     Απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή Α. Λοβέρδου την 16η/2/2017 με θέμα την συνεπιμέλεια, είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σ. Κοντονής :“Αυτό που μου είπατε δεν προτίθεμαι να το κάνω. …. Αντιληφθήκατε ότι η άποψή μου δεν είναι θετική προς την αλλαγή των διατάξεων του αστικού κώδικα. “

     Ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στον Αστικό Κώδικα που γράφτηκε προπολεμικά.. Η μεγάλη αλλαγή του 1983 στο οικογενειακό δίκαιο είχε σαν αποτέλεσμα, για μια πολύ σύντομη περίοδο να έχουμε “ένα κομμάτι του αστικού κώδικα που είναι από τα πιο ισχυρά τα πιο σύγχρονα και τα πιο καλογραμμένα” όπως ο ανέφερε ο κ. Υπουργός.

     Από ένα λαμπρό σημείο εκκίνησης και από διατάξεις που και σήμερα ακόμα είναι πρωτοπόρες μέσα σε λίγα χρόνια ένα δικαστικό νομολογιακό έθιμο έφερε τη χώρα στην διαμετρικά αντίθετη θέση αντικαθιστώντας τη πατριαρχική οιογένεια από μία μητριαρχική που με τη μορφή ενδοοικογενοιακής βίας που με την αρωτή της νομολογίας ασκεί η γυναίκα προς τον άνδρα.

     Στην Ελλάδα παραβιάζονται με πρόθεση τα δικαιώματα του ανθρώπου και τα δικαιώματα του παιδιού.

     Ούτε λέξη δεν είπε ο κ. Υπουργός για το Διεθνές Δίκαιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το δίκαιο δικαιωμάτων του παιδιού που σχηματίστηκε μεταπολεμικά και εξελίχθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια.

     Όλοι ξέρουμε ότι η ανατροφή των παιδιών διέπεται από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αναδοχή, η υιοθεσία, η συγγένεια, το τυπικό του γάμου …. διέπονται από το οικογενειακό δίκαιο του αστικού κώδικα.

     Ο κ. Υπουργός δεν κάνει την παραμικρή αναφορά στο δίκαιο δικαιωμάτων του ανθρώπου – του παιδιού και ιδιαίτερα στην Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΟΗΕ), την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Συμβούλιο της Ευρώπης) και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί πολύ απλά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις προσωπικές του απόψεις.

     Η ΔΣΔΠ προβλέπει ότι το παιδί έχει τα δικά του δικαιώματα, που δεν εξαρτώνται από αυτά των γονιών του. Τέτοιο είναι και το δικαίωμά του να το ανατρέφουν και οι δύο γονείς του (άρ. 18) καθώς και το δικαίωμα κάθε γονέα να μην απομακρυνθεί από την ανατροφή του παιδιού του χωρίς τη θέληση του ίδιου του γονιού. Η ΔΣΔΠ δεν χρησιμοποιεί πουθενά τον όρο γάμος ή συγκατοίκηση, παρά μόνο τον όρο γονέας παιδιού, αφού τα δικαιώματα προστατεύονται ανεξάρτητα από την προσωπική κατάσταση των γονέων.

     Μετά την ψήφιση της ΔΣΔΠ του ΟΗΕ. ένα κύμα αλλαγών τη δεκαετία 1990 έφερε σε όλες τις χώρες όλων των ηπείρων την κοινή επιμέλεια (joint custody). Διεθνώς ο όρος γονικές ευθύνες έχει αντικαταστήσει τους όρους γονική μέριμνα και επιμέλεια. Οι γονικές ευθύνες είναι φυσικά κοινές και αδιάσπαστες μεταξύ των γονέων.

     Δεδομένης πλέον διεθνώς της κοινής επιμέλειας , το ενδιαφέρον στο δίκαιο δικαιωμάτων του παιδιού μετατοπίστηκε στον χρόνο που περνάει ο κάθε γονιός με το παιδί. Δεύτερο κύμα αλλαγής την δεκαετία 2000 έφερε την κοινή ανατροφή – shared parenting – κοινή ανατροφή, εκεί όπου έχουμε όχι μόνο κοινή επιμέλεια αλλά και ίσο χρόνο, όπου ορίζεται ως ίσος ο χρόνος κάθε ρύθμιση που εξασφαλίζει κατ’ ελάχιστον το 35 % του συνολικού χρόνου του παιδιού περιλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων με κάθε γονέα του.

     Συστάσεις της επιτροπής του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού εισάγουν τους νέους κανόνες. Τον Φεβρουάριο του 2015 εξεδόθη η Σύσταση 15/15 του Συμβουλίου Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης και τον Οκτώβριο 2015 το καθοριστικής σημασίας Ψήφισμα 2079/15 της Επιτροπής Ισότητας Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Συμβουλίου της Ευρώπης με τίτλο «Για τον ρόλο του πατέρα» που συστήνει μεταξύ άλλων τις κοινές γονικές ευθύνες και την εναλλασσόμενη κατοικία. Τα αυτά προβλέπει και το δίκαιο της Ένωσης που ταυτίζεται με τη ΔΣΔΠ και την ΕΣΔΑ.

     Από μόνος του, όλος ο συλλογισμός του κ. Υπουργού καταρρίπτεται από την περίπτωση των παιδιών που γεννήθηκαν εκτός γάμου των γονέων και αποτελούν πλέον το 8 % των συνολικών γεννήσεων, κατά τα στοιχεία της ΕΣΥΕΑ.

     Με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα του κ. Υπουργού ο πατέρας αυτών των παιδιών έχει από τον νόμο “ανενεργό” γονική μέριμνα και θα μπορέσει να την ασκήσει μόνο αν πεθάνει η μητέρα ή αν αδυνατεί αυτή να την ασκεί, και τότε μάλιστα όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Για επιμέλεια ούτε κουβέντα.

     Και μόνο για τα παιδιά που γεννήθηκαν εκτός γάμου δεν θα έπρεπε να τροποποιηθεί ο αστικός κώδικας κύριε Υπουργέ ;

 ***

     Παραδέχθηκε ο κ. Υπουργός “ότι πράγματι τα τελευταία χρόνια υπήρχε μία δικαστική πρακτική η επιμέλεια στις περιπτώσεις των διαζυγίων με αντιδικία ν’ ανατίθεται στη μητέρα. …. Ότι εάν εξαιρέσουμε το χρονικό διάστημα της νηπιακής ηλικίας που εκεί πράγματι το παιδί έχει μεγαλύτερη ανάγκη την μητέρα του και είναι καταλληλότερη ν’ ασκήσει την επιμέλεια, τα ελληνικά δικαστήρια δίνουν την επιμέλεια και στον πατέρα, όχι και, στον πατέρα.”

     Όλοι γνωρίζουμε, συμπεριλαμβανομένου και εσάς κ. Υπουργέ, ότι αυτές οι περιπτώσεις είναι ελάχιστες.. Γνωρίζουμε επίσης ότι η επιστήμη επιτάσσει το ακριβώς αντίθετο, την καθημερινή παρουσία του πατέρα δίπλα στο νήπιο.

   Όσες όμως και αν είναι οι αποφάσεις που δίνουν την επιμέλεια στον πατέρα, δεν αντιλαμβανόμαστε τι είναι αυτό που κάνει περήφανο τον κ. Υπουργό και τις μνημονεύει.

     Όπως είναι κακό να στερείται το παιδί τον πατέρα του έτσι είναι κακό να στερείται και την μητέρα του.

     Γιατί πρέπει να δοθεί στον ένα ή στον άλλο αντί το παιδί να έχει και τους δύο γονείς του ;

 ***

     Είπε ο κ. Υπουργός ότι “Επομένως εδώ είναι και σαφής και καθαρή η θέση ότι για τα επιμέρους θέματα της επιμέλειας δεν μπορεί να υπάρξει συνεπιμέλεια.”

     Και όμως η Γη γυρίζει κύριε Υπουργέ !

     Εάν δεν μπορεί να υπάρξει, τότε κύριε Υπουργέ πως γίνεται και σε όλες τις άλλες χώρες να υπάρχει η κοινή επιμέλεια και σε πολλές άλλες και η εναλλασσόμενη κατοικία ;

     Η εναλλασσόμενη κατοικία από ετών είναι ο κανόνας σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης (Γαλλία, Βέλγιο, Δανία, Σουηδία, Καταλωνία, Γερμανόφωνες χώρες), στην Αυστραλία, σε 17 πολιτείες των ΗΠΑ, στη Βραζιλία, το Μεξικό … Σήμερα μιλάμε για τις ηπείρους και όχι για χώρες στις οποίες το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται

     Πως δεν υπάρχει κύριε Υπουργέ συνεπιμέλεια όταν στην χώρα μας ήδη από το 2010 έχουμε προτρέψει πολλούς γονείς να υπογράψουν συμφωνητικό κοινής επιμέλειας, το έχουμε καταθέσει για έγκριση στο Δικαστήριο και έχει επικυρωθεί από το δικαστή ; Και αν δεν υπάρχουν, πως όλα αυτά τα σύμφωνα λειτουργούν με επιτυχία μέχρι σήμερα ;

 ***

     Είπε ο κ. Υπουργός “υπάρχουν τόσο ανεύθυνοι γονείς που εξαιτίας για παράδειγμα περιουσιακών ζητημάτων και συμμετοχής στα αποκτήματα αντιδικούν για τα παιδιά τότε είναι ένας λόγος να επέμβει το δικαστήριο και ν’ αφαιρέσει …” και συνέχισε παρακάτω “Δυστυχώς τραγικά τα κάνουν ανεύθυνοι σύζυγοι που χωρίζουν κατ’ αυτό τον τρόπο και δεν ιεραρχούν οι γονείς των παιδιών το συμφέρον των παιδιών τους.”

      Χρησιμοποιεί ο κ. Υπουργός τον όρο ανεύθυνος γονιός αναφερόμενος προφανώς σε έναν γονιό που αγωνίζεται να αναλάβει τις γονικές ευθύνες που του αναλογούν. Το αντίθετο όμως συμβαίνει. Ανεύθυνος είναι αυτός που δεν θέλει να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν. Ανεύθυνος στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ο γονιός αλλά η πολιτεία που δεν θέλει να αναλάβει τις δικές της ευθύνες.

***

     Είπε ο κ. Υπουργός : “Ως αντιστάθμισμα ο νόμος και ο αστικός κώδικας δίνει στο σύζυγο ή στη σύζυγο η οποία αποξενώνεται από την επιμέλεια το δικαίωμα επικοινωνίας”.

      Άρα αποδέχεται και ανέχεται την ύπαρξη αποξένωσης !!!

     Είναι αναμφισβήτητα επιστημονικά αποδεκτό, ότι η σχέση που αναπτύσσει το παιδί με τον πατέρα είναι εξίσου σημαντική όσο και με την μητέρα, και συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή ψυχοκοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Η “ποιότητα” της επαφής έρχεται μόνο μέσα από την ποσότητα χρόνου επαφής και όχι απλά και μόνο με την όποια επαφή με το παιδί. Οι δεσμοί προσκόλλησης δημιουργούνται μέσω αμοιβαίας συμμετοχής στις καθημερινές ρουτίνες, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου του ύπνου και της διαδικασίας του ξυπνήματος, τις μεταβάσεις από και προς το σχολείο, όπως και τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Η ποσότητα είναι απαραίτητη για την ποιότητα και υπάρχει ευθεία συσχέτιση μεταξύ ποσότητας χρόνου και ποιότητας σχέσεων γονέων- παιδιών, καθώς δεν είναι δυνατή η ύπαρξη υψηλής ποιότητας σχέσης μεταξύ γονέων και παιδιών χωρίς επαρκή χρόνο καθημερινής ρουτίνας ώστε να αναπτυχθεί και να συντηρηθεί μια ποιοτική σχέση .

     Και όμως ο Δικαστής στην Ελλάδα επιτρέπει την παρουσία του πατέρα μόλις στο 7 % του χρόνου του παιδιού και με μόνο δύο διανυκτερεύσεις το μήνα ! Πρόκειται για επαφή τύπου “επισκεπτήριο φυλακής” (λίγες ώρες ένα ή δύο απογεύματα και δύο διανυκτερεύσεις το μήνα).

     Οι βλαπτικές συνέπειες για το παιδί έχουν από καιρού επαρκώς μελετηθεί. Δεν πρέπει να παραγνωριστούν οι βλαπτικές συνέπειες και στον γονιό δεδομένου ότι έρευνα απέδειξε ότι ο βασικότερος παράγοντας κατάθλιψης για ενήλικες με ανήλικα παιδιά παγκοσμίως είναι το να μην μπορούν να συμμετέχουν στην ζωή τους σε ικανοποιητικό βαθμό.

     Για να το θέσουμε απλά : εάν κάποιος γύρναγε στο σπίτι του και έβρισκε μέσα σ’ αυτό τη σύντροφό του τρεις ώρες μία ή δύο απογεύματα την εβδομάδα και δύο βράδια το μήνα, πόσο θα άντεχε η σχέση ; Πως περιμένουμε ν’αντέξει η σχέση πατέρα – παιδιού με τέτοια επικοινωνία ;  

***

     Ο κ. Υπουργός λέγοντας “Αυτό που μου είπατε δεν προτίθεμαι να το κάνω. …. Αντιληφθήκατε ότι η άποψή μου δεν είναι θετική προς την αλλαγή των διατάξεων του αστικού κώδικα.” πήρε μία θέση που είναι αντίθετη με όλους τους πριν από αυτόν Υπουργούς.

     Αμφιβάλουμε ακόμα και για το αν δικαιούται να λέει τέτοια πράγματα στην Εθνική Αντιπροσωπεία μια και το επόμενο βήμα των λεγομένων του είναι η καταγγελία των διεθνών συμβάσεων και η εισαγωγή απαράδεκτων κοινωνικών μοντέλων.

     Αντιλαμβανόμαστε ότι μπορεί ένα κράτος για δεκαετίες να μην ενσωματώνει μια διεθνή σύμβαση στο εσωτερικό του δίκαιο. Όταν όμως ένα υψηλό κρατικό όργανο, ο Υπουργός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αρνείται να συμμορφωθεί με ρητές διατάξεις διεθνών Συμβάσεων, κάνει κάτι διαφορετικό, παραβιάζει τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και ελέγχεται για τις πράξεις αυτές.

     Ο κ. Υπουργός υπερασπίζεται προσωπικά και μάλιστα με αλαζονικό ύφος ένα νομικό σύστημα που καταρρέει.

     Ένα Δικαστήριο πρόσφατα αποφάσισε το λεγόμενο “λειτουργικό μερισμό της επιμέλειας” όπου ο ένα γονέας ανέλαβε ν’ αποφασίζει και να πληρώνει ορισμένους τομείς της εκπαίδευσης και η μητέρα την καθημερινή φροντίδα του παιδιού. Δηλαδή έχουμε ένα επικρατέστερο γονέα και ένα υποδεέστερο.

     Άλλο Δικαστήριο διέταξε πραγματογνωμοσύνη, (που ποτέ δεν διατάσσεται για παιδιά αλλά πάντα διατάσσεται για οικόπεδα), για το ποιος είναι ο κατάλληλος γονέας για να του ανατεθεί η επιμέλεια.

     Όμως ξέρουμε όλοι ότι και οι δύο γονείς είναι κατάλληλοι και ίσοι και το μόνο που δικαιούται να εξετάσει το δικαστήριο είναι εάν κάποιος γονέας είναι ακατάλληλος.

     Η νομολογία αναζητεί ανεπιτυχώς λύσεις σε λάθος κατεύθυνση.

     Γνωρίζουμε ότι η λύση είναι ένας νόμος όπου, αν οι γονείς συμφωνούν μπορεί ν’ αναλάβει κάποιος από τους δυο την αποκλειστική επιμέλεια. Αν όμως διαφωνούν, ο δικαστής να διατηρεί κοινές τις γονικές ευθύνες διατάσσοντας ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς.

     Όπου αυτό εφαρμόστηκε (και έγινε σε πολλές χώρες) σταμάτησε η αντιδικία, μειώθηκαν οι συγκρούσεις, και τα παιδιά μεγαλώνουν με δείκτες ευημερίας όμοιους με αυτούς των παιδιών που ζουν και με τους δύο γονείς τους στο ίδιο σπίτι.

     Πράγματι, η μόνη δυνατή λύση είναι η εναρμόνιση με το διεθνές δίκαιο : δύο γονείς για το παιδί, κοινές γονικές ευθύνες, ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς, ανατροφή του παιδιού βάσει ενός προγράμματος ανατροφής τέκνου – Parenting Plan – που θα ρυθμίζει το πως θα μεγαλώσει το παιδί, φιλική δικαιοσύνη που δεν θα έχει ενάγοντες και εναγόμενους, νικητή και ηττημένους, αλλά δύο γονείς που θα συμφωνούν μπροστά στο δικαστή για το πως θα μεγαλώσει το δικό τους παιδί.

     Ουτοπικό ; Όχι κύριε Υπουργέ. Η πραγματικότητα της διπλανής πόρτας. Δείτε τι γίνεται σε άλλες χώρες, αρχίζοντας από τις γειτονικές μας.

Σύλλογος Συνεπιμέλεια