Ένα νομοσχέδιο που αργεί

 

 Για να δείτε το άρθρο στο πρωτότυπο πιέσατε ΕΔΩ

      Γνωρίζουμε στην Ελλάδα τι είναι συνεπιμέλεια; Έχουν οι πατεράδες ίσα δικαιώματα με τις μητέρες στην ανατροφή των παιδιών; Γιατί δίνεται αποκλειστικά στη μητέρα η επιμέλεια κι όχι και στους δύο γονείς; Τα δικαστήρια λύνουν προβλήματα σε σχέση με τις αντιδικίες γονέων; Σέβεται η χώρα μας τα δικαιώματα των παιδιών;

     Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε δεκάδες ερωτήματα σε σχέση με το θέμα που αφορά πολύ βαθιά την κοινωνία μας σε μια εποχή που τα διαζύγια έχουν υπέρ πολλαπλασιαστεί και τα παιδιά βρίσκονται συχνά να ξεκινούν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο εν μέσω ανταλλαγής πυρών δύο γονέων που συχνά χρησιμοποιούν τα παιδιά ως πεδίο βολής. Προσωπικά μιλώντας, όταν αποφασίσαμε με τον πάτερα του παιδιού μου να ζούμε χωριστά, επιλέξαμε τη συνεπιμέλεια χωρίς δεύτερη σκέψη αφού επικράτησε το πως πάνω από όλα είμαστε γονείς.

     Πρόσφατα έμαθα πως ανήκουμε σε ένα απειροελάχιστο ποσοστό. Ωστόσο γίνεται οργανωμένη προσπάθεια να έρθει στη βουλή ένας νόμος στον οποίο αντιστάθηκαν και ο τέως και ο νυν υπουργός κος Κοντονής. Ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης έχει προβεί σε δήλωση στην Βουλή των Ελλήνων απαντώντας σε ερώτημα του κυρίου Λοβέρδου και δεσμεύτηκε ότι μέσα στον Δεκέμβριο του 2016 θα φέρει ανάλογο νομοσχέδιο προς ψήφιση. Αυτό δεν έγινε ποτέ.

     Ο νυν υπουργός κος Κοντονής δήλωσε μάλιστα πρόσφατα στην ΕΦΣΥΝ πως “…Όταν χωρίζουν οι γονείς ένας κλάδος, δηλαδή η επιμέλεια, ασκείται από έναν, αυτόν που θα κριθεί κατάλληλος από το δικαστήριο, και ο άλλος παίρνει το δικαίωμα της επικοινωνίας. Η επιμέλεια είναι η ρύθμιση των καθημερινών βιοτικών αναγκών του παιδιού. Σε ποιο σχολείο θα πάει, πού θα μείνει κ.λπ. Αυτό πώς θα το συναποφασίζουν οι δύο χωρισμένοι γονείς με το ζόρι”;

    “Για πρώτη φορά Υπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας στρέφεται κατά διατάξεων της Σύμβασης Δικαιωμάτων του Παιδιού και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε” λέει o ψυχολόγος Σωκράτης Καραμπατέας ενώ η ψυχολόγος Ιωάννα Ρίζου λέει στο Κόκκινο πως  “Συγκεκριμένα,  τα  ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι,  η κοινή επιμέλεια μειώνει τη γονική σύγκρουση , παρεμποδίζει την οικογενειακή βία”

-Τι σημαίνει συνεπιμέλεια και τί προβλέπει ο νόμος σήμερα στην Ελλάδα;

 

     Η εξίσου κοινή επιμέλεια  ή συνεπιμέλεια (shared joint custody) oρίζεται ως η συνεπής και συγκεκριμένη υλοποίηση του κανόνα ότι το παιδί έχει οικογενειακή ζωή και με τους δύο βιολογικούς του γονείς, ανεξάρτητα αν ζουν μαζί, αν είναι χωρισμένοι ή διαζευγμένοι.

      Η εξίσου κοινή επιμέλεια εκτός από κοινή επιμέλεια προϋποθέτει και εναλλασσόμενη φροντίδα και εναλλασσόμενη κατοικία. Οι γονείς δεν μοιράζονται μόνο τις ευθύνες αλλά και τον χρόνο και την κατοικία του παιδιού.

 

 

      Αυτό δεν οδηγεί σε αριθμητικά ίσο χρόνο. Γίνεται παραδεκτό ότι τουλάχιστον το 30%  του χρόνου (στον οποίο περιλαμβάνονται οι γιορτές, οι διακοπές και η καθημερινότητα) και 70% με τον άλλο είναι το όριο πάνω από το οποίο μιλάμε για εξίσου κοινή επιμέλεια.

-Σε ποιες χώρες ενισχύεται νομικά η συνεπιμέλεια σήμερα;

 

     Πέντε χώρες γνωρίζουμε να έχουν υποχρεωτική από τον νόμο την εξίσου κοινή επιμέλεια: Η Γαλλία, το Βέλγιο, η Σουηδία, η Δανία και η Ελβετία. Ανάλογα με τις γλώσσες, λέγεται και εναλλασσόμενη κατοικία.

     Στις άλλες χώρες η εξίσου κοινή επιμέλεια επιτρέπεται αλλά δεν επιβάλλεται από τη νομοθεσία. Σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Γαλλία, Βέλγιο, Δανία, Σουηδία) και σε πολιτείες των ΗΠΑ και στην Αυστραλία και πρόσφατα στη Βραζιλία εφαρμόζεται το μοντέλο της κοινής ανατροφής από χρόνια. Έτσι έχουν διεξαχθεί επιστημονικές έρευνες που αξιολογούν το μοντέλο της κοινής ανατροφής σε σύγκριση με το μοντέλο της αποκλειστικής.

-Πως βοηθάει το παιδί και τα δικαιώματα του;

      Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, ανακαλύφθηκε ότι τα παιδιά παραμένουν στην εξίσου κοινή επιμέλεια το ίδιο κοντά και με τους δύο γονείς τους όσο και στις άθικτες οικογένειες. Τα παιδιά που ζουν σε εξίσου κοινή επιμέλεια είναι το ίδιο ευχαριστημένα με την οικογενειακή ζωή, την κοινωνική τους ζωή με το σχολείο και είναι λιγότερο θύματα μπούλινγκ. Η εξίσου κοινή επιμέλεια προσφέρει υψηλότερο οικονομικά επίπεδο διαβίωσης, καλύτερη υγεία και λιγότερες  αντιδικίες. Από την άλλη, οι γονείς δεν χρειάζονται να έχουν  φιλικές σχέσεις ή κλίμα για να εξασκήσουν την εξίσου κοινή επιμέλεια.

      Συγκεκριμένα,  τα  ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι,  η κοινή επιμέλεια μειώνει τη γονική σύγκρουση, παρεμποδίζει την οικογενειακή βία (Birnbaum and Bala ,2010) και  λειτουργεί ως κίνητρο διαπραγμάτευσης  και ενδυνάμωσης της συνεργασίας των γονιών  (Emery, 2007). Επιπλέον φαίνεται ότι στην κοινή επιμέλεια οι οικογενειακές συγκρούσεις , σε αντίθεση με τις οικογένειες όπου ο ένας γονιός έχει την επιμέλεια, τείνουν να μειώνονται μέσα στο χρόνο (Bauserman, 2002).

-Αν δύο γονείς χωρίζουν και διατηρούν κακές σχέσεις μεταξύ τους, θα τους βοηθήσει η συνεπιμέλεια να παραμερίσουν τις διαφορές τους για χάρη των παιδιών;

 

     Όπως προανέφερα οι γονείς δεν χρειάζεται να έχουν καλές σχέσεις ή να έχουν ξεπεράσει όλες τις διαφορές τους προκειμένου να ασκήσουν συνεπιμέλεια. Σίγουρα, όμως, μπαίνοντας σε αυτή τη διαδικασία υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες κάποια στιγμή τα πράγματα να εξομαλυνθούν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το παιδί ωφελείται από το να έχει επαφή και με τους γονείς και οι γονείς ωφελούνται από το να είναι εξίσου υπεύθυνοι για την ανατροφή του.

-Γιατί αντιστέκεται η Ελλάδα να υιοθετήσει το νόμο; 

 

      Δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση γιατί δεν έχω συγκεκριμένα στοιχεία στη διάθεσή μου.

-Ποια είναι η εμπειρία σας ως ψυχολόγος σχετικά με το θέμα;

 

      Η εμπειρία μου ως ψυχολόγος μου έχει δείξει ότι είναι πολύ σημαντικό το παιδί να έχει ουσιαστικό χρόνο και επαφή και με τους δυο γονείς. Αυτό δεν ισχύει μόνο όταν οι γονείς είναι σε διάσταση ή διαζευγμένοι αλλά και όταν είναι μέσα στο γάμο. Στην Ελλάδα ακόμα και όταν μια οικογένεια είναι καλά και δεν υπάρχει πρόβλημα στη σχέση των γονιών συνηθίζεται η μητέρα να είναι αυτή που αναλαμβάνει την ανατροφή των παιδιών και ο άντρας ασχολείται περισσότερο με το να παρέχει οικονομική σταθερότητα.

      Το πιο υγιές, όμως, είναι και οι δυο γονείς να συμμετέχουν ενεργά στη διαπαιδαγώγηση και ανατροφή των παιδιών και να έχουν ξεχωριστά χρόνο μαζί τους όπου τα παιδιά θα νιώθουν άνετα να μοιραστούν τα προβλήματά τους, τις ανησυχίες τους, να ακούσουν ιστορίες για την ευρύτερη οικογένεια τους, να περάσουν ευχάριστο χρόνο και με τους δυο γονείς. Η ανάγκη για όλα τα παραπάνω ενισχύεται ακόμα περισσότερο όταν δεν μένουν πια και με τους δυο γονείς.

-Φαινομενικά πλήττονται οι άνδρες με τον ισχύοντα νόμο. Δεν επωμίζονται όμως και οι γυναίκες ένα βάρος επιπλέον εξαιτίας της μονόπλευρης θέσης του νόμου;

 

 

     Φυσικά η διαδικασία ορισμού επιμέλειας και κηδεμονίας είναι δύσκολη και επώδυνη και για τους δυο γονείς. Το σημαντικό για μένα είναι να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τη διαφοροποίηση μεταξύ των δυο γονέων και να κάνουμε κινήσεις που ενσωματώνουν και τους δυο γονείς στη διαδικασία της ανατροφής. Για το λόγο αυτό δεν θα ήθελα να μιλήσω για το ποιος πλήττεται περισσότερο αλλά για το πως μπορεί μέσω της συνεπιμέλειας να μοιραστεί όσο το δυνατόν πιο ισότιμα το βάρος της ανατροφής και στους δυο. Και μην ξεχνάμε ότι αυτός που πλήττεται περισσότερο από αυτή τη διαδικασία είναι το παιδί, το δικαίωμα του οποίου σε μια υγιή και δημιουργική ανάπτυξη οφείλουμε ως ενήλικες να υπερασπιστούμε.

-Ποιο θα είναι το κέρδος για το παιδί και τους γονείς αν τολμήσει ο κος Κοντονής να αλλάξει τον σχετικό νόμο;

 

Τα πλεονεκτήματα της εξίσου κοινής ανατροφής είναι συντριπτικά:

·       Το παιδί θα διατηρήσει σχέσεις και με τους δύο γονείς του.

·       Και οι δύο γονείς θα διατηρήσουν σχέσεις με το παιδί τους.

·       Θα μειωθεί το επίπεδο της σύγκρουσης και θ’ αποτρέψει την ενδοοικογενειακή βία.

·       Ικανοποιεί τις επιλογές και τις ανάγκες του παιδιού και το αληθές συμφέρον του.

·       Διατηρεί τις ίδιες επιλογές για την φροντίδα του παιδιού πριν τον χωρισμό.

·       Βελτιώνει την ποιότητα των σχέσεων γονέα παιδιού.

·       Μειώνει  τις αντιδικίες.

·      Δίνει ώθηση στην διαπραγμάτευση, την διαμεσολάβηση και την κατάρτιση σχεδίων ανατροφής παιδιού.

·      Παρέχει μια καθαρή και σταθερή κατευθυντήρια γραμμή για την λήψη δικαστικών αποφάσεων.

·      Μειώνει την πιθανότητα γονικής αποξένωσης.

·      Διευκολύνει την αναγκαστική εκτέλεση των αποφάσεων των δικαστηρίων που αφορούν παιδιά επειδή είναι πιο εύκολο  για τους γονείς να αποδεχθούν μια απόφαση για ίσες γονικές ευθύνες.