Απάντηση στον κ. Παπαγεωργίου

ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΣΥΓΧΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ

Ιωάννης – Δωρόθεος ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ *

Προκαλεί σύγχυση μεταξύ των “κακών” και των “αρκετά καλών” γονέων ο κ. Παπαγεωργίου με το άρθρο του “Επιμέλεια ή συνεπιμέλεια” της 5/4/2016 στην ΕΦΣΥΝ.

Ο αστικός κώδικας (αρ. 1532) προβλέπει την αφαίρεση γονικής μέριμνας επιμέλειας από τον / τους ανάξιους, “κακούς” γονείς. Δίνει μάλιστα αρμοδιότητες στον εισαγγελέα ανηλίκων.

Σε κάθε άλλη περίπτωση, και οι δύο “αρκετά καλοί” γονείς είναι ικανοί και εξίσου κατάλληλοι για την ανατροφή του παιδιού ανεξάρτητα αν είναι παντρεμένοι ή αν συγκατοικούν.

Όμως στην Ελλάδα, κατ’ εφαρμογή του νομολογιακού εθίμου “η επιμέλεια στη μητέρα”, ο δικαστής αφαιρεί την επιμέλεια παραβιάζοντας ανθρώπινα δικαιώματα και κακοποιώντας παιδί και ενοχοποιημένο γονιό.

Η θεωρία της σύγκρουσης (αφαιρείται η επιμέλεια γιατί οι γονείς διαφωνούν) δεν μπορεί να δικαιολογήσει την κατάσταση αφού ο ίδιος ο δικαστής προκαλεί τη σύγκρουση με την κατά τεκμήριο, βάσει στερεοτύπων, αφαίρεση της επιμέλειας.

Ο κ. Παπαγεωργίου δεν γράφει ούτε μια λέξη για το ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ που αποτελεί μαζί με το ΣΥΝΤΑΓΜΑ ανώτερη πηγή δικαίου.

Ο αστικός κώδικας είναι κατώτερος και προγενέστερος νόμος. Τροποποιήθηκε το 1983, εννιά χρόνια πριν την ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.

Η παράθεση στο άρθρο αποκλειστικά και μόνο ξεπερασμένων διατάξεων του αστικού κώδικα τονίζει τη στεγνότητα των επιχειρημάτων των τιμητών της αποκλειστικής επιμέλειας.

Τα δικαιώματα του ανθρώπου έχουν το ίδιο περιεχόμενο στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.

Οι ίδιοι νομικοί όροι πρέπει να χρησιμοποιούνται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αντί για τον όρο (κοινές και αδιάσπαστες) “γονικές ευθύνες” ο κ. Παπαγεωργίου περιορίζεται στη “γονική μέριμνα και επιμέλεια” παραβλέποντας μάλιστα ότι επτά πρόσφατα εσωτερικά νομοθετήματα χρησιμοποιούν τον νέο.

Υποστηρίζεται ότι ότι δεν μπορούμε να έχουμε συνεπιμέλεια αν οι γονείς δεν συμφωνούν. Πως όμως γίνεται και σε όλες τις χώρες κατά τεκμήριο η επιμέλεια παραμένει κοινή στην περίπτωση διαζυγίου και παιδιών εκτός γάμου ; Πώς γίνεται περαιτέρω και σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Δανία, η Σουηδία, η Ελβετία, Γερμανία και Αυστρία, Καταλονία, Αυστραλία, Μεξικό, Βραζιλία, 17 πολιτείες των ΗΠΑ και αλλού εφαρμόζεται και η εναλλασσόμενη κατοικία; Πως γίνεται και πρόσφατα νομικά κείμενα συστήνουν τις κοινές γονικές ευθύνες, τα σχέδια ανατροφής παιδιού και την εναλλασσόμενη κατοικία ; (ΨΗΦΙΣΜΑ 2079/2015 Συμβουλίου της Ευρώπης των 47 κρατών).

Θα γελάσουμε με το ότι απαιτείται να συμπράξουν και οι δύο γονείς για να παρασταθεί ένα παιδί στο δικαστήριο ή για να υπογράψει κάποιο συμβόλαιο. Επισημαίνοντας αυτή την πολύ λίγο χρήσιμη πληροφορία, παραλείπεται το ουσιαστικότερο : ακριβώς επειδή δήθεν απαιτείται η συμφωνία και των δύο γονέων για να συνεχιστεί η κοινή ανατροφή του παιδιού και από τους δύο γονείς, μια τέτοια συμφωνία αποκλείεται αφού ο προκαταβολικά νικητής γονιός δεν έχει κανένα λόγο για να συμφωνήσει. Θα επιδιώξει την αντιδικία και την αποκλειστική επιμέλεια !

Οι διατάξεις του αστικού κώδικα είναι ανεπαρκείς και ξεπερασμένες, γι’ αυτό από το 2005, έχουν συσταθεί τρείς νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για την κοινή επιμέλεια.

Προσοχή όμως. Πουθενά στο νόμο δεν προβλέπεται η υποχρεωτική αφαίρεση της επιμέλειας από τον “αρκετά καλό – good enough“, ικανό και κατάλληλο γονιό. Πολύ περισσότερο, απαγορεύεται η κατά τεκμήριο αφαίρεση της επιμέλειας από το νομολογιακό έθιμο.

Γιατί όμως τα εσωτερικά δικαστήρια που πρόθυμα υποτάσσονται στο εσωτερικό νομολογιακό έθιμο δεν συμμορφώνονται με την πλούσια και σαφή ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ που εφαρμόζουν τους ανώτερους ιεραρχικά κανόνες δικαίου ; Δεν δικαιούνται να το κάνουν.

Πρόσφατες γνωστές επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει τα πλεονεκτήματα της διατήρησης της κοινής επιμέλειας και τα μειονεκτήματα της αποκλειστικής. Δεν αναφέρονται αντίθετες μελέτες ακριβώς γιατί δεν υπάρχουν !

Ναι, ο δικαστής λειτουργεί ως ΔΙΧΑΣΤΗΣ. Για να γίνει ΣΥΜΦΙΛΙΩΤΗΣ απαιτείται ένας νόμος που θα κάμψει την αντίσταση του νομικού κόσμου της Ελλάδας που προέρχεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Πρέπει ο δικαστής να “ρυθμίζει” (1513 αστικού κώδικα) αντί να καταργεί γονείς. Για να το κάνει πρέπει να ζητάει από κάθε γονιό το συμπληρωμένο από αυτόν σχέδιο ανατροφής παιδιού : Σε ποιά πόλη θα κατοικεί το παιδί, σε ποιό σχολείο θα φοιτά, ποιές εξωσχολικές δραστηριότητες θα παρακολουθεί, ποιές ξένες γλώσσες, πως θα περνά τις γιορτές και τις αργίες, πως θα συμμετέχουν και οι δύο γονείς στις δαπάνες διατροφής του παιδιού και φυσικά το μερίδιο ίσου χρόνου που θα περνά με κάθε γονιό…

Όπου οι γονείς δίνουν διαφορετικές απαντήσεις – στατιστικά στο 30 % των ερωτημάτων – αποφασίζει ο δικαστής, κατά προτίμηση με τη διαδικασία της δικαστικής μεσολάβησης. Αν ακολουθείται αυτή η ομοιόμορφη διεθνής νομική πρακτική η συζήτηση για την αφαίρεση γονιών και επιμέλειας καθίσταται περιττή.

Τέλος, ξέρουμε όλοι ότι είναι εφυολόγημα το δήθεν πήγαινε – έλα των παιδιών μεταξύ πόλεων. Προϋπόθεση της εναλλασσόμενης κατοικίας είναι ο καθορισμός της γεωγραφικής περιοχής κατοικίας του παιδιού π.χ. η πόλη των Αθηνών. Για ν’ αλλάξει η κατοικία του παιδιού απαιτείται κοινή απόφαση των γονέων ή διαδικασία. (ΣΥΣΤΑΣΗ 15/2015 του Συμβουλίου Υπουργών Συμβουλίου της Ευρώπης).

* Ιωάννης Δωρόθεος ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, δικηγόρος, μέλος του Διεθνούς και Ελληνικού Συμβουλίου Κοινής Ανατροφής.