Ο κ. Παπαγεωργίου με το άρθρο του «Επιμέλεια ή συνεπιμέλεια» της 5/4/2016 στην «ΕΦ.ΣΥΝ.» προκαλεί σύγχυση μεταξύ των «κακών» και των «αρκετά καλών» γονέων.
Ο αστικός κώδικας (αρ. 1532) προβλέπει την αφαίρεση γονικής μέριμνας επιμέλειας από τον/τους ανάξιους, «κακούς» γονείς και δίνει σχετικές αρμοδιότητες στον εισαγγελέα ανηλίκων. Σε κάθε άλλη περίπτωση, και οι δύο «αρκετά καλοί» γονείς είναι ικανοί και εξίσου κατάλληλοι για την ανατροφή του παιδιού, ανεξάρτητα αν είναι παντρεμένοι ή συγκατοικούν.
Το ατομικό αυτό δικαίωμα προστατεύει η Διεθνής Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού, η Ευρωπαϊκή Σύμαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. κ.ά.
Όμως στην Ελλάδα, κατ’ εφαρμογή του γνωστού σε όλους νομολογιακού εθίμου «η επιμέλεια στη μητέρα», ο δικαστής αφαιρεί την επιμέλεια από τον ένα από τους γονείς που χωρίζουν.
Η εσωτερική αυτή πρακτική συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κακοποίηση παιδιού και στοχοποιημένου γονιού που γίνεται από το δικαστή, το μόνο κρατικό όργανο που έχει ταχθεί να προστατεύσει το παιδί.
Η θεωρία της σύγκρουσης (αφαιρείται η επιμέλεια γιατί οι γονείς διαφωνούν) δεν μπορεί να δικαιολογήσει την κατάσταση, αφού ο ίδιος ο δικαστής προκαλεί τη σύγκρουση με την κατά τεκμήριο, βάσει στερεοτύπων, αφαίρεση της επιμέλειας.
Εκπλήσσομαι που ο διεθνολόγος κ. Παπαγεωργίου δεν γράφει ούτε μια λέξη για το Διεθνές και το Ενωσιακό Δίκαιο, που είναι κατά το Σύνταγμα ανώτερες πηγές δικαίου από τον απλό νόμο.
Ο αστικός κώδικας δεν είναι παρά ένας απλός νόμος που μάλιστα τροποποιήθηκε το 1983, εννιά χρόνια πριν από τη Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού.
Η παράθεση αποκλειστικά και μόνο στο άρθρο των ξεπερασμένων διατάξεων του αστικού κώδικα τονίζει τη στεγνότητα των επιχειρημάτων των τιμητών της αποκλειστικής επιμέλειας.
Θα συμφωνήσουν όλοι ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου έχουν το ίδιο περιεχόμενο στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.
Επίσης, οι ίδιοι νομικοί όροι πρέπει να χρησιμοποιούνται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Ενώ εδώ και χρόνια χρησιμοποιείται σε όλα τα διεθνή κείμενα ο όρος (κοινές και αδιάσπαστες) «γονικές ευθύνες», ο κ. Παπαγεωργίου περιορίζεται στον παλαιότερο νομικό «γονική μέριμνα και επιμέλεια», παραβλέποντας μάλιστα ότι επτά πρόσφατα εσωτερικά νομοθετήματα χρησιμοποιούν τον νέο όρο.
Υποστηρίζει ο κ. Παπαγεωργίου ότι δεν μπορούμε να έχουμε συνεπιμέλεια αν οι γονείς δεν συμφωνούν.
Πώς όμως γίνεται και σε όλες τις χώρες συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή κατά τεκμήριο η επιμέλεια παραμένει κοινή στην περίπτωση διαζυγίου και παιδιών εκτός γάμου;
Πώς γίνεται περαιτέρω και σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Δανία, η Σουηδία, η Ελβετία, Γερμανία και Αυστρία, Καταλονία, Αυστραλία, Μεξικό, Βραζιλία, 17 πολιτείες των ΗΠΑ και αλλού εφαρμόζεται και η εναλλασσόμενη κατοικία;
Πώς γίνεται και ρητά με το Ψήφισμα 2079/2015 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης των 47 κρατών μελών, ψήφισμα που μιλάει για τις κοινές γονικές ευθύνες, συστήνονται μεταξύ άλλων τα σχέδια ανατροφής παιδιού και η εναλλασσόμενη κατοικία;
Θα γελάσει ο αναγνώστης με τη διαπίστωση ότι απαιτούνται να συμπράξουν και οι δύο γονείς για να παρασταθεί ένα παιδί στο δικαστήριο ή για να υπογράψει κάποιο συμβόλαιο.
Ενώ επισημαίνεται αυτή η πολύ λίγο χρήσιμη πληροφορία, παραλείπεται το ουσιαστικότερο: ακριβώς επειδή απαιτείται η συμφωνία και των δύο γονέων για να συνεχιστεί η κοινή ανατροφή του παιδιού και από τους δύο γονείς, αποκλείεται μια τέτοια συμφωνία ακριβώς γιατί ο προκαταβολικά νικητής γονιός δεν έχει κανένα λόγο για να συμφωνήσει.
Θα επιδιώξει την αντιδικία για να πάρει την αποκλειστική επιμέλεια!
Το ότι οι διατάξεις του αστικού κώδικα του 1983 είναι ανεπαρκείς και ξεπερασμένες συνάγεται και από το ότι από το 2005 έχουν συσταθεί τρεις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για να εκπονήσουν νομοσχέδιο για την κοινή επιμέλεια.
Τονίζω όμως ότι αντίθετα με ό,τι αναφέρεται στο άρθρο, από πουθενά στον νόμο δεν προβλέπεται η υποχρεωτική αφαίρεση της επιμέλειας από τον «αρκετά καλό – good enough», ικανό και κατάλληλο γονιό. Πολύ περισσότερο, απαγορεύεται η κατά τεκμήριο αφαίρεση της επιμέλειας.
Αυτό όμως συμβαίνει κατ’ εφαρμογή του νομολογιακού εθίμου.
Γιατί όμως τα εσωτερικά δικαστήρια που πρόθυμα υποτάσσονται στο εσωτερικό νομολογιακό έθιμο δεν συμμορφώνονται με την πλούσια και σαφή Νομολογία των Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων, που εφαρμόζουν τους ανώτερους ιεραρχικά κανόνες δικαίου;
Δεν δικαιούνται να το κάνουν.
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες που έχουν παρουσιαστεί σε συνέδρια και στην Ελλάδα έχουν αποδείξει τα πλεονεκτήματα της διατήρησης της κοινής επιμέλειας και τα μειονεκτήματα της αποκλειστικής.
Αν έχει ο κύριος Παπαγεωργίου υπόψη του αντίθετες μελέτες παρακαλώ να μας τις θέσει υπόψη.
Συμφωνώ σε μία σημαντική επισήμανση του άρθρου: ότι ο δικαστής λειτουργεί ως Διχαστής.
Αν όμως ο δικαστής έκανε ότι προβλέπει ο νόμος, δηλαδή αν «ρύθμιζε», αντί να καταργεί γονείς, θα έπρεπε να ζητάει να συμπληρώσουν οι γονείς, ο καθένας χωριστά, ένα σχέδιο ανατροφής παιδιού:
Σε ποια πόλη θα κατοικεί το παιδί, σε ποιο σχολείο θα φοιτά, ποιες εξωσχολικές δραστηριότητες θα παρακολουθεί, ποιες ξένες γλώσσες, πώς θα περνά τις γιορτές και τις αργίες, πώς θα συμμετέχουν και οι δύο γονείς στις δαπάνες διατροφής του παιδιού και φυσικά το μερίδιο ίσου χρόνου που θα περνά με κάθε γονιό…
Όπου οι γονείς δίνουν διαφορετικές απαντήσεις -στατιστικά στο 30% των ερωτημάτων- αποφασίζει ο δικαστής, κατά προτίμηση με τη διαδικασία της δικαστικής μεσολάβησης.
Αυτό γίνεται διεθνώς, αυτό πρέπει να κάνει ο ίδιος ο δικαστής στη χώρα μας ώστε η συζήτηση για την αφαίρεση γονιών να είναι εντελώς περιττή.
Τέλος, ξέρουμε όλοι ότι το δήθεν πήγαινε-έλα των παιδιών μεταξύ πόλεων δεν είναι παρά ένα ευφυολόγημα.
Με το Ψήφισμα 15/2015 του Συμβουλίου Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για ν’ αλλάξει η κατοικία του παιδιού απαιτείται κοινή απόφαση των γονέων ή διαδικασία.
Προϋπόθεση της εναλλασσόμενης κατοικίας είναι ο καθορισμός της γεωγραφικής περιοχής κατοικίας του παιδιού π.χ. η πόλη των Αθηνών.
Ο εφαρμοστής του δικαίου έχει τα εργαλεία στα χέρια του. Αυτό που χρειάζεται είναι ο Διχαστής να γίνει Συμφιλιωτής και για το βήμα αυτό απαιτείται ένας νόμος που θα κάμψει την αντίσταση του νομικού κόσμου που προέρχεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις.
* Δικηγόρος, μέλος του Διεθνούς και Ελληνικού Συμβουλίου Κοινής Ανατροφής
