ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

     Στις 03/11/2017 ο Υπουργός Δικαιοσύνης κος Κοντονής συναντήθηκε με μέλη του Συλλόγου Συνεπιμέλεια τα οποία ζήτησαν αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο και του υπέβαλαν έγγραφο αίτημα και τις θέσεις του Συλλόγου.

       Ακολούθησε γραπτή απάντηση διαμέσου του γραφείου του Υπουργού ως εξής:

        «Μαζί με σας και εμείς είμαστε ευαισθητοποιημένοι σε θέματα που αφορούν τα ανήλικα παιδιά και την επιμέλεια τους. Πιστεύουμε ότι το παρόν πλαίσιο είναι αρκετά σύγχρονο και καλύπτει αποτελεσματικά τα θέματα που αφορούν την επιμέλεια των παιδιών και προς το παρόν δεν είναι στο άμεσο μέλλον ορατή μια τροποποίηση των διατάξεων του οικογενειακού δικαίου. Παρακολουθούμε τόσο την εθνική όσο τη διεθνή νομολογία καθώς και όλες τις εξελίξεις στα θέματα της κοινής επιμέλειας».

      Η παραπάνω απάντηση αφενός συνιστά υπεκφυγή και αφετέρου αποκρύπτει την αλήθεια. Παρόλο που είχα κληθεί να συμμετάσχω σε αυτήν τη συνάντηση, αρνήθηκα επειδή τη θεωρούσα μάταιη (δικαίως όπως προέκυψε από το αποτέλεσμα) εξαιτίας της συνεπούς- δογματικής στάσης που ο Υπουργός κρατάει στο θέμα αυτό.

     Οι απόψεις του Υπουργού διατυπώθηκαν με σαφήνεια στις 16/02/2017 εντός του Ελληνικού Κοινοβουλίου: 

    «Ακριβώς για αυτό το λόγο εξισώνει ο νομοθέτης την επιμέλεια που δίνει στον ένα γονέα ή συμφωνούν οι γονείς να την έχει ο ένας γονέας με το δικαίωμα επικοινωνίας… Ως αντιστάθμισμα ο νόμος και ο αστικός κώδικας δίνει στο σύζυγο ή στη σύζυγο η οποία αποξενώνεται από την επιμέλεια το δικαίωμα επικοινωνίας.. Η αντιδικία όποτε υπάρχει ή η συναίνεση τις περισσότερες φορές γιατί έχουμε πάρα πολλά συναινετικά διαζύγια εξαντλείται στη ρύθμιση της επιμέλειας και της επικοινωνίας.…πράγματι τα τελευταία χρόνια υπήρχε μία δικαστική πρακτική η επιμέλεια στις περιπτώσεις των διαζυγίων με αντιδικία ν’ ανατίθεται στη μητέρα. Όμως, κύριε συνάδελφε, η νομολογία των τελευταίων δέκα χρόνων, όχι μόνο των  Πρωτοδικείων αλλά και του Αρείου Πάγου έχει καταλήξει σε μία διαφορετική προσέγγιση. Ότι εάν εξαιρέσουμε το χρονικό διάστημα της νηπιακής ηλικίας που εκεί πράγματι το παιδί έχει μεγαλύτερη ανάγκη την μητέρα του  και είναι καταλληλότερη ν’ ασκήσει την επιμέλεια, τα ελληνικά δικαστήρια δίνουν την επιμέλεια και στον πατέρα, όχι και,  στον πατέρα.…η άποψή μου δεν είναι θετική προς την αλλαγή των διατάξεων του αστικού κώδικα…. δεν έχω σκοπό αποσπασματικά να φέρω διατάξεις για ένα κομμάτι του αστικού κώδικα που είναι από τα πιο ισχυρά τα πιο σύγχρονα και τα πιο καλογραμμένα…. αυτές οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα για το οικογενειακό δίκαιο νομίζω υπερκαλύπτουν απολύτως και ένα πρόβλημα των παρελθόντων ετών των δικαστηρίων που είχαν μία μονομέρεια στο να δίνουν την επιμέλεια στη μητέρα αυτό στην πράξη έχει αρθεί και έχει ανατραπεί».

Στις θέσεις του Υπουργού έχω να απαντήσω τα εξής:

1)                  Η επικοινωνία, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι δικαίωμα του παιδιού (άρθρο 9 Διεθνούς Σύμβασης Δικαιωμάτων του Παιδιού και άρθρο 24 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Σκοπίμως στη νομολογία του Αρείου Πάγου αντιμετωπίζεται ως δικαίωμα του «άλλου» γονιού για να μην θεωρείται ως κακή άσκηση της επιμέλειας η παρεμπόδιση της από τον δικαιούχο της επιμέλειας.

2)                  Η παραχώρηση της επικοινωνίας στη χώρα μας είναι εντελώς προσχηματική και στην πράξη επιτρέπεται μόνον εφόσον το επιθυμεί ο δικαιούχος της επιμέλειας. Αν ο τελευταίος το επιθυμεί, μπορεί ανενόχλητος να αποξενώσει το παιδί από τον άλλο γονιό του. Επειδή ο Υπουργός, όπως μας απάντησε, παρακολουθεί την εθνική νομολογία υποθέτω ότι το γνωρίζει καλά όπως και χιλιάδες γονείς που έχουν αποξενωθεί από τα παιδιά τους. Και επειδή παρακολουθεί τη διεθνή νομολογία υποθέτω ότι γνωρίζει τις καταδίκες της χώρας μας για το θέμα αυτό από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

3)                  Οι απόψεις του Υπουργού και του Αρείου Πάγου, ότι η μητέρα είναι καταλληλότερη στη νηπιακή ηλικία έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την ΕΣΔΑ (άρθρο 14, καθώς και άρθρο 5 Πρωτοκόλλου 7) και με τη ΔΣΔΠ (άρθρο 2).

4)                  Τα ψηφίσματα 2079/2015 και 15/2015 του Συμβουλίου της Ευρώπης έρχονται επίσης σε αντίθεση με τις απόψεις του.

5)                  Η στάση του Αρείου Πάγου δεν αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Η εμμονή σε μια άκρατη τυπικότητα που προσβάλλει τον πυρήνα του δικαιώματος και για την οποία ο Άρειος Πάγος έχει καταδικαστεί επανειλημμένα από το ΕΔΔΑ, συνεχίζεται απρόσκοπτη. Στη χώρα μας κανείς δεν έχει καμία απολύτως αρνητική συνέπεια για τις παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου. Οι καταδίκες της χώρα μας από το ΕΔΔΑ επιφέρουν πρόστιμα τα οποία μετακυλίονται στον Έλληνα φορολογούμενο, ενώ ο υπεύθυνος για την καταδίκη παραμένει στο απυρόβλητο.

     Δογματισμός ονομάζεται η αποφθεγματική διατύπωση διαφόρων ιδεών, χωρίς αιτιολογία ή απόδειξη. Αναφέρεται στην έλλειψη κριτικής σκέψης και την προσκόλληση σε κάποια θεωρία που δε στηρίζεται σε αποδείξεις ή που θεωρείται επιστημονικά ξεπερασμένη. Ουσιαστικά ο δογματισμός όχι μόνο δεν προάγει το διάλογο, αλλά και τον απορρίπτει. Είναι η προσήλωση και η άκριτη εμμονή στις αρχές και την αυστηρότητα ενός συστήματος, η οποία προτάσσει την άνευ όρων αποδοχή ορισμένων κωδικοποιημένων και μηχανικά σχηματισμένων θέσεων.

      Για τον Αστικό Κώδικα θα μπορούσε να αποδεχθεί κάποιος ότι είναι καλογραμμένος και ισχυρός. Ο τρόπος όμως που ερμηνεύεται από τη νομολογία του Αρείου Πάγου όχι μόνο δεν είναι σύγχρονος, αλλά έχει οδηγήσει στην αποτελμάτωση του δικαίου και δεν εκφράζει πια την κοινωνία. Ο Υπουργός αναφέρθηκε, διαμέσου του γραφείου του, στη Διεθνή Νομολογία γενικά και αόριστα. Καμία νύξη δεν έκανε για τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού, για την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά ούτε και για τις καταδίκες της χώρας μας από το ΕΔΔΑ. Είναι προφανές ότι τα αγνόησε επειδή δεν εξυπηρετούν το δόγμα της αποκλειστικής επιμέλειας. Ο Υπουργός είναι εγκλωβισμένος στο δόγμα με αποτέλεσμα να υπερασπίζεται την αποκλειστική επιμέλεια ενώ θα έπρεπε να υπερασπίζεται το συμφέρον του παιδιού και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα,.

Κωνσταντίνος Λαδάκης,

Ιατρός νευρολόγος, μέλος του Διεθνούς και του Ελληνικού Συμβουλίου Κοινής Ανατροφής (ICSP και Σύλλογος Συνεπιμέλεια).