Άρθρο που δημοσιεύθηκε στο έντυπο φύλλο της εφημερίδας ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ
ΜΕΤΑ ΤΟ ∆ΙΑΖΥΓΙΟ
Η επιλογή της κοινής επιµέλειας τέκνων
TΗΣ ΣΟΦΙΑΣ Γ. ΚΟΛΛΙΟΠΟΥΛΟΥ (*)
Η οικογένεια και οι ρόλοι των ατόµων που την απαρτίζουν έχουν αλλάξει θεαµατικά ακολουθώντας την εξέλιξη της κοινωνίας µας. Στην οικογένεια, πλέον, οι γονείς αντιµετωπίζονται ισότιµα µε αναγνωρισµένη συµβολή και ίσα δικαιώµατα και ίσες υποχρεώσεις στην ανάπτυξη των τέκνων τους, χωρίς να προκρίνεται κάποιος γονέας, βάσει του φύλου του, έναντι του άλλου. Ωστόσο, µοιάζει να αλλάζει η αντίληψή µας περί των ρόλων των γονέων µετά το διαζύγιο. Συγκεκριµένα, σήµερα, ο κανόνας είναι η αποκλειστική ανάθεση της επιµέλειας στη µητέρα και τη ρύθµιση της επικοινωνίας του πατέρα µε το τέκνο. Επίσης, το ίδιο λαµβάνει χώρα και σε σχέση µε τα αναγνωρισµένα παιδιά εκτός γάµου, των οποίων την επιµέλεια ασκεί αποκλειστικά η µητέρα. Ενώ, λοιπόν θεωρούµε, βασιζόµενοι σε εµπειρία και µελέτες, ότι και οι δύο γονείς έχουν ίση συµβολή σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του παιδιού, αίφνης, µετά το διαζύγιο θεωρούµε τη µητέρα – στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων- την καθ’ύλη αρµόδια και εξ ορισµού ικανή για την ανατροφή ενός παιδιού ενώ ο πατέρας υποβιβάζεται σε ευχάριστο µεν, πλην περιορισµένης ικανότητας, επισκέπτη του Σαββατοκύριακου. Με απλά λόγια, η µητέρα είναι για τα δύσκολα και ουσιαστικά, ενώ ο πατέρας είναι ένας εξαιρετικός διασκεδαστής-συνοδός περιπάτου/παιδότοπου.
Έως σήµερα ακολουθούσαµε και ακολουθούµε αυτή την πρακτική µε γνώµονα αυτό που εσφαλµένα νοµίζαµε ως τη σταθερή ψυχοσωµατική ανάπτυξη του παιδιού σε ένα σταθερό περιβάλλον ασφάλειας. Και στο πλαίσιο αυτής της νοµιζόµενης σταθερότητας-ρουτίνας έπρεπε να διαλέξουµε ανάµεσα στους δύο γονείς θυσιάζοντας την ανάγκη του παιδιού να µεγαλώνει και µε τους δύο αφού έχει την ευτυχία να τους έχει στη ζωή του. Αντίθετα µε αυτό που επιδιώκαµε µέχρι σήµερα, παρατηρούµε ότι κατά την εφαρµογή του µοντέλου της αποκλειστικής επιµέλειας, παιδιά χωρισµένων γονιών υφίστανται δυσµενείς συνέπειες στην ψυχοσύνθεση και την ανάπτυξή τους. Όπως είναι λογικό, επιστήµονες και γονείς αναζήτησαν και αναζητούν τρόπους διαχείρισης των δυσµενών συνεπειών αυτής της αλλαγής στη ζωή του παιδιού χωρίς όµως να αµφισβητήσουν την αποτελεσµατικότητα του µοντέλου της αποκλειστικής επιµέλειας. Μήπως, όµως, ήρθε η ώρα να αναζητήσουµε έναν διαφορετικό δρόµο µετά το διαζύγιο;
Βασισµένοι, λοιπόν, στην ιδέα ότι είναι δικαίωµα του κάθε παιδιού να µεγαλώνει και µε τους δύο γονείς και να επωφελείται από αυτή τη σχέση, εισάγεται όλο και περισσότερο στον δυτικό κόσµο η ιδέα της συνεπιµέλειας ή αλλιώς κοινής επιµέλειας. Η εξίσου κοινή επιµέλεια (shared joint custody) oρίζεται ως η συνεπής και συγκεκριµένη υλοποίηση του κανόνα ότι το παιδί έχει οικογενειακή ζωή και µε τους δύο γονείς, ανεξάρτητα από το αν ζουν µαζί, αν είναι χωρισµένοι ή διαζευγµένοι. Η εξίσου κοινή επιµέλεια εκτός από κοινή επιµέλεια προϋποθέτει και εναλλασσόµενη φροντίδα και εναλλασσόµενη κατοικία. Οι γονείς δεν µοιράζονται µόνο τις ευθύνες αλλά και τον χρόνο και την κατοικία του παιδιού. Φυσικά οι κοινές ευθύνες περιλαµβάνουν κάθε πτυχή της ζωής του παιδιού στις οποίες περιλαµβάνεται η εκπαίδευση, η υγεία, η ανατροφή, οι κοινωνικές σχέσεις, η διασκέδαση, τα σπορ, οι διακοπές κ.ο.κ. Περαιτέρω, η ίση διανοµή ευθυνών και στους δύο γονείς, βοηθά και τους ίδιους µε διττό τρόπο καθώς δεν στερούνται επουδενί τη σχέση µε το τέκνο τους ενώ έχουν το χρόνο να συνεχίσουν την ζωή τους ως κοινωνικά όντα χωρίς να επιβαρύνεται υπέρµετρα µε περισσότερες υποχρεώσεις ο ένας γονέας σε σύγκριση µε τον άλλο, όπως συµβαίνει σήµερα.
Η κοινή επιµέλεια ενδυναµώνεται όλο και περισσότερο ως επιλογή σε πολλές χώρες οι οποίες έχουν νοµοθετήσει την υποχρεωτική κοινή επιµέλεια (Γαλλία, Βέλγιο, Σουηδία, ∆ανία, Νότιος Αφρική, Αυστραλία, Βραζιλία, Μεξικό, Πολιτείες των Η.Π.Α.) και πολλές άλλες στις οποίες δίνεται εκ του νόµου ως επιλογή (Ιταλία, Καναδάς κ.λπ.). Μελετώντας όλα τα πρόσφατα διεθνή κείµενα που έχει µάλιστα κυρώσει η Ελλάδα, παρατηρούµε ότι έχει διεθνώς εγκαταλειφθεί ο όρος επιµέλεια (custody) την θέση του οποίου έχει πάρει ο όρος «κοινές γονικές ευθύνες» (parental responsibilities) που είναι κοινές και αδιάσπαστες. Είναι δε η εξέλιξη αυτή αναµενόµενη καθώς πάµπολλες µελέτες επιστηµόνων της ψυχικής υγείας και παιδιάτρων έδειξαν και δείχνουν ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς µοιράζονται την επιµέλεια έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο, υποφέρουν λιγότερο από άγχος, προσαρµόζονται οµαλότερα στα νέα δεδοµένα ενώ µακροπρόθεσµα έχουν υγιή εξέλιξη ως έφηβοι και µετέπειτα ενήλικες απέχοντας από αλκοόλ, κάπνισµα και χρήση ουσιών σε σύγκριση µε τα παιδιά των οποίων είχε την αποκλειστική επιµέλεια ο ένας εκ των δύο γονέων. Είναι µάλιστα αξιοθαύµαστο το γεγονός ότι η κοινή επιµέλεια είχε στις προαναφερθείσες µελέτες τα ίδια αποτελέσµατα ακόµα και όταν οι γονείς είχαν συγκρουσιακές σχέσεις. Με απλά λόγια, η κοινή επιµέλεια δεν είναι ένα ιδεατό µοντέλο επιµέλειας που αρµόζει σε γονείς µε οµαλή επικοινωνία και µόνο, αλλά µπορεί να υιοθετηθεί και από γονείς µε υψηλά συγκρουσιακά επίπεδα, µε υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Στην Ελλάδα ο θεσµός της κοινής επιµέλειας έγινε γνωστός χάρις στο Ελληνικό Συµβούλιο Κοινής Ανατροφής AΜKE, γνωστό ως Σύλλογος Συνεπιµέλεια, το οποίο είναι το ελληνικό τµήµα ενός διεθνούς επιστηµονικού κινήµατος του INTERNATIONAL COUNCIL OF SHARED PARENTING (ICSP), www.twohomes.org. Το ICSP αποτελείται από εξέχοντες ακαδηµαϊκούς, επαγγελµατίες της οικογένειας και µέλη της κοινωνίας των πολιτών ανά τον κόσµο που µάχονται για να αλλάξει το µοντέλο ανατροφής των παιδιών σε αυτό της κοινής ανατροφής είτε οι γονείς ζουν µαζί είτε όχι. Το ΕΣΚΑ είναι επιστηµονική µη κερδοσκοπική εταιρεία που συστάθηκε το 2016. Η δράση του ΕΣΚΑ προσανατολίζεται στην εδραίωση της ιδέας ότι το παιδί έχει ανάγκη για την υγιή ανάπτυξή του και τους δύο γονείς για να αναπτυχθεί ενώ εργάζεται προς το σκοπό της εισαγωγής της κοινής επιµέλειας στο νοµοθετικό πλαίσιο της χώρας µας.
(*) ∆ΙΚΗΓΟΡΟΣ, ∆. ∆ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ, CERT. NEGOTIATOR ΟΙΚ. ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
Καλή συνέχεια καλή δικαίωση !!!
Καλή συνέχεια καλή δικαίωση !!!