Συνεχίζοντας τη συζήτηση σχετικά με την γονική αποξένωση και το ICD-11

Πριν από δύο χρόνια η γονική αποξένωση και η γονική απομάκρυνση συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της τελικής έκδοσης του ICD-11. Ωστόσο, πρόσφατα οι δύο όροι αφαιρέθηκαν από το κατάλογο και αμέσως μετά ξαναπροστέθηκαν. Δείτε τι συνέβη. Δείτε και τα συμπεράσματά μας στο τέλος του κειμένου.

***

Θεωρήθηκε ότι η μακρά συζήτηση σχετικά με το αν θα συμπεριληφθεί η γονική αποξένωση ΓΑ (Parental Alienation PA) στη Διεθνή Ταξινόμηση των Νοσημάτων, 11η Έκδοση, International Classification of Diseases, 11th Edition (ICD-11) είχε τελειώσει με την απόφαση να συμπεριληφθεί η Γονική Αποξένωση (parental alienation) και η γονική απομάκρυνση (parental estrangement) στο κατάλογο της ταξινόμησης. Ωστόσο, πρόσφατα, με πολύ λίγα σχόλια ή εξηγήσεις ζητήθηκε ν’ απομακρυνθούν από το κατάλογο τόσο η αποξένωση όσο και η απομάκρυνση.

Ιστορικό

Στις 18 Ιουνίου 2018 υιοθετήθηκε και αναρτήθηκε στον ιστότοπο του ICD-11 η τελική έκδοση του ICD-11. Από αυτή τη χρονική στιγμή μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι «Η Γονική Αποξένωση περιλαμβάνεται στον κατάλογο του ICD-11.» Επίσης ότι «η ΓΑ θεωρείται ως ένα ακόμα όνομα για το πρόβλημα στη σχέση φροντιστή – παιδιού». Τους επόμενους μήνες ο ιστότοπος του ICD-11 πλημύρισε με σχόλια υπέρ ή κατά του να συμπεριληφθεί η ΓΑ στο κατάλογο του ICD-11. Οι αναγνώστες μπορούσαν επίσης να «ψηφίσουν» υπέρ ή κατά των σχολίων που είχαν αναρτηθεί. Γενικά, υπήρχαν περισσότερες ψήφοι υπέρ του να συμπεριληφθεί η γονική αποξένωση στο ευρετήριο απ΄ ότι κατά.

Την 4^η Σεπτεμβρίου 2019, το προσωπικό της Π.Ο.Υ. για το ICD-11 ανάρτησε στον ιστότοπο την ακόλουθη δήλωση σχετικά με το κεφάλαιο πρόβλημα στη σχέση φροντιστή – παιδιού:

Η Ιατρική και Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή (Medical and Scientific Advisory Committee – MSAC) συζήτησε τη πρόταση. Συμφωνήθηκε ότι:

Η Γονική Αποξένωση είναι ένας τύπος προβλήματος στη σχέση φροντιστή/γονέα – παιδιού και είναι πρωταρχικής σημασίας σε εγκληματολογικές ρυθμίσεις. Δεν είναι νόσος ή διαταραχή ώστε να περιληφθεί στο Κεφάλαιο 24 που έχει τίτλο Παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας ή την επαφή με τις υπηρεσίες υγείας.
Ένας όρος ευρετηρίου (και ως εκ τούτου ένα βασικό θέμα), προστέθηκε για τη γονική αποξένωση, ώστε αυτή να κατατάσσεται κατάλληλα όταν αναφέρεται.
Σαν όρος ευρετηρίου, η γονική αποξένωση δεν έχει ένα μοναδικό κωδικό μέσα στο ICD και έτσι δεν είναι μοναδικά ταυτοποιημένος στις στατιστικές.
Μερικοί συνομιλητές αναφέρονται στο «σύνδρομο» γονικής αποξένωσης που δεν περιλαμβάνεται στο ICD-11.
Η ενσωμάτωση ενός όρου ταξινόμησης δεν συνιστά υποστήριξη της Π.Ο.Υ. σε κάθε είδους επίσημη αναγνώριση. Είναι μόνο αναγνώριση ότι είναι ένας όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις υπηρεσίες υγείας και επομένως πρέπει να ταξινομηθεί.

Η Σύσταση της MSAC: Να διατηρηθεί ο όρος (και επομένως το βασικό θέμα) «γονική αποξένωση» καθώς είναι ένα θέμα που μπορεί να καταγραφεί σε ένα κλινικό περιβάλλον. Το να συμπεριληφθεί ο όρος δεν σημαίνει επίσημη αναγνώριση ή υποστήριξη από την ΠΟΥ.

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2019 δημοσιεύθηκε ένα προκλητικό σχόλιο κατά της συμπερίληψης της ΓΑ στο ICD-11, το οποίο ονομάστηκε “Συλλογικό Υπόμνημα προς την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας”. Το έγγραφο αυτό, το οποίο εκπονήθηκε από διάφορους επί μακρό χρόνο πολέμιους της γονικής αποξένωσης, περιέχει πολλές ανακρίβειες σχετικά με αυτό το θέμα.

Τέλος, στις 29 Οκτωβρίου 2019, το προσωπικό της ΠΟΥ για το ICD-11 έκλεισε κάθε περαιτέρω συζήτηση για τα περισσότερα από αυτά τα θέματα. Στις περισσότερες από τις προτάσεις σχετικά με την ΓΑ σημειώθηκε “Απορρίφθηκαν”. Στις προστάσει που απορρίφθηκαν έχει προστεθεί μια καταχώρηση που λέει: «Ευχαριστούμε για την πρότασή σας. Εκτιμούμε το ενδιαφέρον σας για το ICD-11 και επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε ότι η διαδικασία αναθεώρησης του ICD έχει καθορίσει το τελικό αποτέλεσμα σε σχέση με αυτό το θέμα και δεν θα γίνουν άλλες αλλαγές αυτή τη στιγμή».

Ανακοίνωση Έκπληξη

Παρά το γεγονός ότι το προσωπικό της ΠΟΥ για το ICD-11 έχει κλείσει τη περαιτέρω συζήτηση, είναι εμφανές ότι οι συντάκτες του «Συλλογικού Υπομνήματος προς την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας» συνέχισαν να ασκούν πιέσεις και να επηρεάζουν υψηλότερα επίπεδα εξουσίας στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Στις 25 Φεβρουαρίου 2020, η ακόλουθη δήλωση δημοσιεύτηκε από τη Γραμματεία της MSAC:

Ο σκοπός του ICD-11 είναι να παράσχει μια διεθνώς τυποποιημένη ταξινόμηση για τις διαγνώσεις υγείας, να καταμετρά τα συμβάντα υγείας και τα επεισόδια της επαφής με την υγειονομική περίθαλψη. Το κεφάλαιο 24 «Παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας ή την επαφή με τις υπηρεσίες υγείας» επιτρέπει την καταγραφή περιστάσεων ή προβλημάτων που επηρεάζουν την κατάσταση υγείας ενός ατόμου αλλά δεν είναι από μόνα τους ασθένεια ή τραυματισμός. Αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνει τα «προβλήματα σχέσης φροντιστή – παιδιού».

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ICD-11, αποφασίστηκε να μην συμπεριληφθεί στην ταξινόμηση η έννοια και η ορολογία της «γονικής αποξένωσης», επειδή δεν είναι ένας όρος υγειονομικής περίθαλψης. Ο όρος χρησιμοποιείται μάλλον σε νομικά πλαίσια, γενικά στο πλαίσιο διαφορών επιμέλειας στα πλαίσια διαζυγίου ή άλλης διάλυσης συντροφικών σχέσεων:

Η ευρύτερη κατηγορία του «προβλήματος στη σχέση φροντιστή-παιδιού» καλύπτει ήδη πτυχές αυτού του φαινομένου, όπου θα μπορούσε να είναι το επίκεντρο των υπηρεσιών υγείας.

Πιο πρόσφατα, υποβλήθηκαν και αρχικά εγκρίθηκαν προτάσεις για να συμπεριληφθούν οι όροι «γονική αποξένωση» και «γονική απομάκρυνση» ως όροι ευρετηρίου για το «πρόβλημα σχέσης φροντιστή – παιδιού». Μετά από τα σχόλια που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, η Ιατρική Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή συνέστησε να διευκρινιστεί ότι το να συμπεριληφθεί ο όρος για τους σκοπούς της αναζήτησης δεν σημαίνει ότι η ΠΟΥ ενστερνίζεται τον όρο ή τη χρήση του. Μετά από αυτή τη διευκρίνιση, συνεχίστηκαν τα σχόλια και οι ερωτήσεις σχετικά με την κακή χρήση του όρου προκειμένου να υπονομευθεί η αξιοπιστία ενός γονέα που επικαλείται την κακοποίηση ως λόγο άρνησης επικοινωνίας και ακόμη και να ποινικοποιήσει τη συμπεριφορά του.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η ΠΟΥ έχει επανεξετάσει διεξοδικά όλο το υλικό που έχει παρασχεθεί και θεωρεί ότι:

Η γονική αποξένωση είναι ένα θέμα που αφορά συγκεκριμένα δικαστικά πλαίσια.
Το να συμπεριληφθεί ο όρος στο ICD-11 δεν θα συμβάλλει στις στατιστικές για την υγεία.
Δεν υπάρχουν παρεμβάσεις υγειονομικής περίθαλψης για τη γονική αποξένωση.
Στις σπάνιες περιπτώσεις όπου ένα άτομο που εμπίπτει στον όρο αυτό παρουσιάζεται για ιατρική περίθαλψη, το λοιπό περιεχόμενα του ICD-11 θα οδηγήσει την κωδικοποίηση. Οι χρήστες μπορούν να ταξινομήσουν τις περιπτώσεις σε “πρόβλημα φροντιστή – παιδιού”

Επομένως, αφαιρείται ο όρος ευρετηρίου και το ίδιο και ο παράλληλος όρος «γονική απομάκρυνση».

Σχόλια

Το πιο πάνω κείμενο (δήλωση της Γραμματείας της MSAC) αφαιρέθηκε μετά από μία ή δύο ημέρες. Ο όρος παραμένει στην ταξινόμηση του ICD-11.

Παρ ‘όλα αυτά, στις 27 Φεβρουαρίου του 2020, ο ιατρός κ. Μπέρνετ δημοσίευσε την ακόλουθη απάντηση στην πιο πάνω δήλωση της Γραμματείας MSAC:

Η πρόσφατη δήλωση της Γραμματείας MSAC περιέχει πολυάριθμες ανακρίβειες, οι οποίες πρέπει να διερευνηθούν και να διασαφηνιστούν. Είναι προφανές ότι η Γραμματεία επηρεάστηκε από ένα έγγραφο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του ICD-11 τον Σεπτέμβριο του 2019, δηλ. Το Συλλογικό Υπόμνημα προς την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Το “Συλλογικό Σημείωμα” είναι γεμάτο με παραπληροφόρηση σχετικά με την αποξένωση των γονέων, την οποία οι συνάδελφοί μου και εγώ είμαστε στην ευχάριστη θέση να αναλύσουμε και να εξηγήσουμε λεπτομερώς, εάν βέβαια η Γραμματεία είναι διατεθειμένη να δεχθεί και να εξετάσει αυτές τις πληροφορίες. Ζούμε σε μια εποχή εκτεταμένης παραπληροφόρησης, αλλά είναι εκπληκτικό και απογοητευτικό το γεγονός ότι η Γραμματεία της ICD-11 της MSAC βασίζει τις αποφάσεις της σε καταφανή παραπληροφόρηση και όχι σε έρευνα με βάση τεκμηριωμένα στοιχεία στους τομείς της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής και της ιατρικής.

Οι ακόλουθες παρατηρήσεις αφορούν την πρόσφατη δήλωση της Γραμματείας MSAC:

Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι «η γονική αποξένωση … δεν είναι ένα πρόβλημα παροχής φροντίδων υγείας». Το αληθές είναι ότι το θέμα της γονικής αποξένωσης έχει συζητηθεί στη κλινική βιβλιογραφία όπως: the Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry; Pediatrics, the journal of the American Academy of Pediatrics; Psychology, Public Policy and Law, published by the American Psychological Association; the American Journal of Family Therapy; the Journal of Divorce and Remarriage (United States); Annales Médico – psychologiques (France); L’Encéphale (France); Maltrattamento e Abuso all’ Infanzia (Italy); the Comprehensive Textbook of Psychiatry (United States); and the Encyclopedia of Clinical Psychology (United Kingdom).

Είναι αληθής ο ισχυρισμός ότι η γονική αποξένωση είναι ένα ζήτημα τόσο σε κλινικό όσο και σε νομικό πλαίσιο αναφοράς. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τη διαταραχή του μετατραυματικού στρες (PTSD). Έχω διαβάσει ότι το PTSD χρησιμοποιείται σε νομικά περιβάλλοντα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ψυχιατρική διάγνωση. Η διάγνωση της παιδικής κακοποίησης χρησιμοποιείται επίσης σε νομικές ρυθμίσεις. Ωστόσο, κανείς δεν υποστηρίζει ότι η PTSD και η παιδική κακοποίηση πρέπει να απομακρυνθούν από την ICD-11 επειδή οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται συχνά σε νομικά πλαίσια.

Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι η συμπερίληψη της γονικής αποξένωσης στο ICD-11 δεν θα συμβάλει στις στατιστικές των υπηρεσιών υγείας. Υπολογίζουμε ότι εκατοντάδες χιλιάδες παιδιών και οικογένειες επηρεάζονται από την γονική αποξένωση. Κλινικοί ψυχολόγοι, ψυχίατροι, παιδίατροι, κοινωνικοί λειτοιυργοί, νοσηλευτές, σύμβουλοι, χρειάζεται να μπορούν να ταυτοποιήσουν και να κατατάξουν τα άτομα ώστε να δεχθούν τις κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις και μάλιστα το συντομότερο δυνατό.

Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχουν θεραπευτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της Γονικής Αποξένωσης. Έχουν δημοσιευθεί μελέτες εκτίμησης των αποτελεσμάτων για τουλάχιστον δύο θεραπευτικές παρεμβάσεις (Family Bridges and Family Reflections) που δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικά περιοδικά με ανεξάρτητη επιστημονική αξιολόγηση. Τρία κεφάλαια που αφορούν τα ελαφρού, ήπιου και σοβαρού βαθμού έχουν δημοσιευθεί στο Parental Alienation: The Handbook for Mental Health and Legal Professionals (2013). Άλλο σχετικό βιβλίο είναι Working with Alienated Children and Families: A Clinical Guidebook (2013).

Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι χωρίς το να περιληφθεί η ΓΑ στο κατάλογο «ένας άλλος κωδικός του ICD-11 θα χρησιμοποιηθεί για την ταξινόμηση» στο κεφάλαιο προβλήματα στη σχέση φροντιστή – παιδιού. Χωρίς τη χρήση του όρου, δεν υπάρχει τρόπος ώστε κάποιος πάροχος υπηρεσιών υγείας να γνωρίζει ότι πρέπει να εντάξει τις περιπτώσεις γονικής αποξένωσης στην ενότητα πρόβλημα στις σχέσεις φροντιστή – παιδιού.

Είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι η «ΠΟΥ έχει επανεξετάσει διεξοδικά όλα το διαθέσιμο υλικό». Αφού μιλάμε για διαφάνεια, τι ακριβώς έχει εξετάσει η Γραμματεία MSAC; Έχει επισκοπήσει τις χιλιάδες σελίδες των κειμένων, άρθρων και ερευνών που αφορούν την γονική αποξένωση που έχει υποβληθεί στην Επιτροπή Αναθεώρησης του ICD-10 από το Νοέμβριο; Έχει διαβάσει τα δύο βιβλία (Parental Alienation, DSM-5, and ICD-11 και Parental Alienation: The Handbook for Mental Health and Legal Professions) που υποβλήθηκαν στα μέλη της Επιτροπής Αναθεώρησης; Θέλει η Γραμματεία MSAC να διαβάσει ένα νέο βιβλίο (Parental Alienation—Science and Law) το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε λίγους μήνες; Αυτό το νέο βιβλίο περιγράφει με κατανοητό τρόπο τη διάδοση της παραπληροφόρησης που εγέρθηκε όσον αφορά τη γονική αποξένωση. Είναι ειδικά σημαντικό κάτι τέτοιο γιατί είναι εμφανές ότι η Γραμματεία βασίζει την απόφασή της στο «Συλλογικό Υπόμνημα» το οποίο είναι η πηγή της παραπληροφόρησης.

Συμπέρασμα

Ο όρος ΓΑ σήμερα περιλαμβάνεται στην ταξινόμηση της Π.Ο.Υ.
Η επιστημονική συζήτηση καλά κρατεί και περιστρέφεται γύρω από το αν θ’ ανοίξει ξεχωριστό υπο-κεφάλαιο ή αρκεί το γενικό κεφάλαιο «προβλήματα στη σχέση φροντιστή παιδιού».
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι είτε ξεχωριστό υποκεφάλαιο είτε εντασσόμενο στο ευρύτερο κεφάλαιο «προβλήματα στη σχέση φροντιστή – παιδιού» η ΓΑ συνιστά ένα πρόβλημα υγείας και για να διατυπώσουμε το συνώνυμο και ορθό στα ελληνικά όρο η ΓΑ ΕΙΝΑΙ ΝΟΣΟΣ.
Δεν έχει ακουστεί ξανά η νομική ν’ανοίγει το δρόμο στην ιατρική. Το αντίθετο όμως είναι ο κανόνας. Παραδείγματα σχετικά με τα παιδιά :
- Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και οι ιατρικές έρευνες οδήγησαν στην ψήφιση της Παγκόσμιας διακήρυξης δικαιωμάτων του παιδιού το 1959.
- Η ιατρική επιστήμη μελέτησε και διατύπωσε την έννοια της κακοποίησης και οδήγησε την νομική επιστήμη στην έννοια της ενδοοικογενειακής βίας.
- Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας μελέτησε την συναισθηματική βία ως μορφή εκδήλωσης της βίας και ασθμαίνει η νομική επιστήμη στην Ελλάδα για να την κατανοήσει και να την εφαρμόσει.
Ο ιατρός μόνος διαπιστώνει την ύπαρξη της γονικής αποξένωσης. Ο νομικός και ο δικαστής θέτει σε εφαρμογή της συνέπειες που επέρχονται από τη διαπίστωση του ιατρού.
Όταν ο ιατρός διαπιστώσει τη νόσο της γονικής αποξένωσης, ο νομικός και ο δικαστής ειδικότερα οφείλουν να μεριμνήσουν ώστε να χορηγηθεί η ενδεδειγμένη θεραπεία.
Η παράλειψη της χορήγησης θεραπείας συνιστά ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ, μία μορφή κακοποίησης που τελείται από άτομα που έχουν το ιδιαίτερο νομικό καθήκον να ενεργήσουν.
Οι νομικοί (δικηγόροι και δικαστές) που παραμελούν τέκνα και γονείς κίνητρο έχουν την προσωπική ανάγκη τους να διατηρήσουν τη καλή εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και να δικαιολογήσουν τις προηγούμενες εσφαλμένες επιλογές τους.
Η διάγνωση και η θεραπεία της Γονικής Αποξένωσης υπάρχει. Διαβάσετε γι’ αυτή και επισκεφτείτε τις οικείες σελίδες του ιστότοπου www.synepimeleia.gr