ΛΥΚΟΣ ΜΠΗΚΕ ΣΤΟ ΜΑΝΤΡΙ

 

 

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΕΥΔΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ – ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΎΝ ΟΙ ΑΘΩΟΙ.

 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

 

Μια ψευδής κατηγορία για κακοποίηση του παιδιού του είναι ένα από τα σοβαρότερα πλήγματα που μπορεί κάποιος να καταφέρει σε ένα γονέα.

 

Στην κοινωνία μας σημαίνει συναγερμός  όταν ένα παιδί κακοποιηθεί : ο νόμος επεμβαίνει για να προστατεύσει το παιδί από αυτόν που πραγματοποιεί την προσβολή. 

 

Τι συμβαίνει όμως όταν το νομικό μας σύστημα χειραγωγείται έτσι ώστε να ξεγελιέται το δικαστήριο και αυτό να «προστατεύει» το παιδί από ένα αθώο γονέα;  Η ευημερία ενός παιδιού δεν είναι δυνατόν να υπάρξει όταν το παιδί ξεκόβεται από ένα ικανό και κατάλληλο γονέα επειδή ένας διάδικος γονέας φώναξε «λύκος στο μαντρί» για να κατηγορήσει τον άλλο για κακοποίηση για να πάρει την επιμέλεια του παιδιού ή ν’αποξενώσει το παιδί.

 

Και η σκιά της κατηγορίας για ένα από τα πιο εξευτελιστικά εγκλήματα που είναι γνωστά στον άνθρωπο πλανάται πάνω από το άδικα κατηγορημένο γονέα για το υπόλοιπο της ζωής του. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση ψευδών ισχυρισμών κακοποίησης για να επηρεάσουν τις δίκες για την επιμέλεια και επικοινωνία παιδιών σε ένα κοινωνικό περίγυρο όπου η εμφάνιση μιας τέτοιας κακουργηματικής πράξης μπορεί να γίνει πιο διαδεδομένη. Επίσης προτείνονται τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει ο νόμος προκειμένου να αποτρέψει και να αποκαταστήσει τις ψευδείς κατηγορίες για κακοποίηση του παιδιού στις δίκες για την επιμέλεια ή επικοινωνία παιδιού.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Στο πλαίσιο του οικογενειακού δικαίου, η ύψιστη επιταγή του διεθνούς δικαίου δικαιωμάτων του ανθρώπου  καθώς και της κοινωνίας προς της δικαιοσύνη είναι η προστασία του συμφέροντος του παιδιού.

 

Παρουσιάζεται ωστόσο έντονο πρόβλημα όταν ψευδείς κατηγορίες για κακοποιήση παιδιού παρεισφρέουνε στις διαδικασίες αφορούν την επιμέλεια και επικοινωνία γονέα και παιδιού. Οι κατηγορίες αυτές παρεμποδίζουν τη διάγνωση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση, οι ψευδείς κατηγορίες καταστρέφουν τη σχέση ενός παιδιού με έναν κατάλληλο και ικανό γονέα.

 

Ερευνητές αναφέρουν ότι οι σημαντικές αλλαγές στην αντιμετώπιση και στους νόμους που αφορούν το διαζύγιο και την επιμέλεια τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον το οποίο θα μπορούσε να καταστήσει πιο πιθανή τη χρήση ψευδών κατηγοριών κακοποίησης προκειιμένου να επηρεαστεί η έκβαση δικών  για επιμέλεια ή επικοινωνία. Καταδεικνύουν τους σχετικούς παράγοντες.

 

Τα διαζύγια έχουν αυξηθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Πολλά κράτη έχουν θεσπίσει νόμους περί αυτομάτου διαζυγίου. Οι μητέρες δεν είναι πια αυτές που κατά τεκμήριο ανατρέφουν ένα παιδί. Υπάρχει παγκοσμίως μετάβαση προς την κοινή ανατροφή των παιδιών και προς το αυτόματο διαζύγιο με χωριστή περιουσία των συζύγων. Για πολλά θυμωμένα και εχθρικά μεταξύ τους ζευγάρια δεν έχουν πια τίποτε άλλο για να πολεμήσουν παρά μόνο για τα παιδιά. Μόλις εγκαθιδρυθεί η κοινή επιμέλεια κατά τη διάσταση ή το διαζύγιο, ένας από τους αλάνθαστους τρόπους για να σπάσει η ρύθμιση της κοινής επιμέλειας είναι η υποβολή  μιας κατηγορίας για κακοποίηση.

 

Αυτή η τάση οδηγεί στην αύξηση του αριθμού των διαφορών για την επιμέλεια, και σε μια μανιώδη κατάσταση κατά την οποία η μητέρα ή ο πατέρας που δεν θέλει να χάσει την επιμέλεια, το χρόνο και τον έλεγχο, ενός παιδιού από τον άλλο καλό και ικανό γονέα καταφεύγει στη διαβολική επιλογή: να προβάλει τη δήθεν κακοποίηση του παιδιού για να επηρεάσει την απόφαση του δικαστηρίου . Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας πράξης δεν είναι μόνο η παρέμβαση ζωή του παιδιού με θύμα το παιδί, αλλά και η δημιουργία ενός δεύτερου θύματος, το γονέα που κατηγορείται άδικα, ο οποίος θ’ αναγκαστεί να δώσει μάχη έως ότου αποδειχθεί αθώος.

 

Τα στατιστικά στοιχεία στην Ελλάδα είναι ασαφή ως προς τη διάδοση των ψευδών κατηγοριών κακοποίησης σε διαδικασίες διαζυγίου ή επιμέλειας. Ορισμένες μελέτες σε άλλες χώρες δείχνουν ότι η συχνότητα εμφάνισης ψευδούς κατηγορίας κακοποίησης αυξάνεται, ή είναι πιθανό να αυξηθεί , ιδίως σε διαφορές επιμέλειας παιδιών.

 

Οι ισχύοντες νόμοι και η νομολογιακή πρακτική σήμερα στην Ελλάδα δεν επαρκεί να διαχειριστεί αυτό το ζήτημα αφού δεν υπάρχει κάποιο σενάριο για την άμεση αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών. Αυτό αφήνει ανοιχτή τη πόρτα για την κακή προστασία του παιδιού κατά παράβαση των προστατευομένων δικαιωμάτων του ανρθώπου.

 

Πρώτον, ο νόμος δεν αποτρέπει αποτελεσματικά την τέλεση της ίδιας της πράξης. Η νομολογία αγνοεί την παράνομη ενδοοικογενειακή ψυχολογική βία  που τελείται με τις πράξεις που εδώ περιγράφονται.

 

Δεύτερον, δεν προβλέπεται κάποιο μέσο για την αποκατάσταση της ζημίας που προκαλείται όταν τελείται η άδικος πράξη της υποβολής ψευδών κατηγοριών για κακοποίηση παιδιών στο πλαίσιο της δικών για επιμέλεια τέκνων.

 

Σκοπός δεν είναι να υποβαθμιστεί η σημασία της προστασίας των κακοποιημένων παιδιών.

 

Αντίθετα, ο σκοπός είναι να εξετάσει το πνεύμα με το οποίο ο νόμος θα έπρεπε ν’ αντιμετωπίζει αυτήν την άδικο πράξη των ψευδών κατηγοριών και να προτείνει ένα μοντέλο νόμου που θα αποτρέψει και θ’αποκαταστήσει  αποτελεσματικότερα τις ψευδείς κατηγορίες για κακοποίηση παιδιών σε διαδικασίες διαζυγίου και επιμέλειας. Ο στόχος του νόμου θα πρέπει να είναι να προστατεύσει τόσο τον άδικα κατηγορούμενο γονέα όσο και τα συμφέροντα των θιγομένων παιδιών.

 

Πρέπει κατ’αρχάς να εξεταστεί η γνώση του ψευδούς των  κατηγοριών που υποβλήθηκαν σε διαδικασίες δικών επιμέλειας παιδιών και η επισκόπηση των συνεπειών που σχετίζονται με αυτήν την άδικο πράξη.

 

Στη συνέχεια, να ερευνηθεί πως η δικαιοσύνη θα μπορούσε να βοηθήσει αυτούς που ψευδώς κατηγορήθηκαν και πως η δικαιοσύνη θα έχει σα στόχο την παρεμπόδιση της υποβολής ψευδών κατηγοριών. Τέλος προτείνεται ότι για να είναι αποτελεσματική η καταπολέμηση του φαινομένου των εν γνώσει ψευδών κατηγοριών σε διαδικασίες δικών επιμέλειας παιδιών, ο νόμος πρέπει να περιλαμβάνει: α) ένα ισχυρό αποτρεπτικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται μέσω της πρόβλεψης συνταγματικά νόμιμων κυρώσεων ανάλογων με την πράξη, β) δικονομικές διατάξεις που μεταθέτουν το βάρος της απόδειξης στις δίκες αποζημίωσης, απομακρύνοντας έτσι την εγγενή δυσκολία κατά την αποδεικτική διαδικασία για την απόδειξη ότι μια κατηγορία ήταν και ψευδής και εν γνώσει ψευδής και γ) αποζημίωση για της πραγματική ζημία και για τα έξοδα, στα οποία περιλαμβάνονται τα δικαστικά έξοδα, οι αμοιβές των δικηγόρων και οι δαπάνες για την παροχή επιστημονικών συμβουλών που κατέβαλε ο κατηγορηθείς όσο και για την αποκατάσταση της σχέσης του με το εμπλεκόμενο παιδί. Κάθε εδάφιο της αναωατέρω πρότασης έρχεται προς ενίσχυση των ψευδώς κατηγορηθέντων, αλλά, μόνο όταν συνδυάζονται και υλοποιούνται όλα τα στοιχεία, επιτυγχάνεται η πραγματική αποτροπή.

 

ΛΟΓΩ ΧΩΡΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΡΘΡΟ

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 

Με το που υποβάλει ένας γονέας μια ψευδή κατηγορία για κακοποίηση παιδιών εναντίον άλλου γονέα για να επηρεάσει μία δίκη επιμέλειας, έχει επιφέρει τη ζημία Από μόνη της η υποβολή κατηγορίας έχει την ικανότητα να καταστρέψει τη σχέση μεταξύ του παιδιού και του άδικα κατηγορούμενου γονέα. Συμβαίνει γιατί ξεκινά η δικαστική διερεύνηση που επηρεάζει τόσο τον κατηγορούμενο όσο και το παιδί, ακόμη και όταν δεν έλαβε χώρα η κακοποίηση. Από μόνη της η διερεύνηση μπορεί να προκαλέσει αμηχανία και ντροπή. Προκαλεί δηλητηριώδεις σκέψεις στο μυαλό του παιδιού και καταστρέφει τη ζωή του κατηγορουμένου, ο οποίος παγιδεύεται στην υπεράσπισή του από τον αισχρό ισχυρισμό ότι βλάπτει το παιδί του. Η ευημερία του παιδιού μπορεί να χαθεί κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης. Επιπλέον, το οικονομικό βάρος της υπεράσπισης από τη ψευδή κατηγορία συνήθως καταστρέφει τα οικονομικά του κατηγορουμένου. Και τέλος, ο αντίλαλος μιας ψευδούς κατηγορίας κακοποίησης του παιδιού είναι δύσκολο να σιγήσει και η σκιά της ψευδούς κατηγορίας, η οποία μπορεί να θεωρηθεί «αβάσιμη», αλλά όχι απαραίτητα «αναληθής» θα πέσει πάω στον κατηγορούμενο ακόμη και αν δεν ασκηθεί κατηγορία ή ακόμα και αν κριθεί αθώος για τη ψευδή κατηγορία.

 

Αυτές οι ζημίες έχουν προκληθεί την ίδια στιγμή που υποβάλλεται η ψευδής  κατηγορία και αυτές οι ζημιές δικαιολογούν τη θέσπιση ειδικής κατασταλτικής και προληπτικής διάταξης του ποινικού και του αστικού νόμου. Όταν διακυβεύονται τέτοιας φύσης αγαθά, ο νόμος πρέπει να αποτρέψει τη ζημία προτού αυτή ενσκήψει πάνω στον κατηγορούμενο και στο εμπλεκόμενο παιδί. Πρέπει να προειδοποιήσει αυτόν που κατηγορεί ψευδώς με κυρώσεις ικανές να τον εμποδίσουν από τη υποβολή της ψευδούς κατηγορίας και να μετριάσει την καταστροφή όταν οι ψευδείς κατηγορίες εξακολουθούν να βρίσκονται σε διερεύνηση. Ο νόμος θα πρέπει να απειλεί με οφθαλμό αντί οφθαλμού μέσα στα όρια του συντάγματος και των διεθνών συμβάσεων που προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών και την προστασία των οικογενειακών σχέσεων. Θα πρέπει να υποχρεώνει το αρμόδιο δικαστήριο να εξετάσει αυτεπαγγέλτως και να αποκλείσει το ενδεχόμενο υποβολής ψευδούς κατηγορίας κακοποίησης κατά τη διάρκεια δικών επιμέλειας, όπως και αν αυτές εισάγονται. Επίσης το δικαστήριο θα πρέπει να προειδοποιεί τους γονείς ότι η υποβολή ψευδούς κατηγορίας θα οδηγήσει στην αφαίρεση της γονικής μέριμνας λόγω κακής άσκησής της αν αποδειχθεί ψευδής. Ο νομοθέτης μπορεί να τροποποιήσει σήμερα τον αστικό κώδικα, τον κώδικα πολιτικής δικονομίας και τον ποινικό κώδικα, ιδίως ενόψει της σημερινής αναμόρφωσης του οικογενειακού δικαίου. Ειδικές διατάξεις για την απόδειξη και για τη γονική μέριμνα κατά την περίπτωση αυτή πρέπει να προβλεφθούν. Και εάν μια ψευδής κατηγορία για κακοποίηση εισχωρήσει σε μια οικογενειακή διαφορά, ο νόμος θα πρέπει να επιβάλει την αποκατάσταση όλων των πραγματικών ζημιών που υπέστη ο κατηγορούμενος, περιλαμβανόμενης της ψυχοθεραπείας και της  δικής του συμβουλευτικής με δαπάνες αυτού που υπέβαλε τη ψευδή κατηγορία. Όταν ληφθούν μέτρα σαν και αυτά, θα σταματήσει η υποβολή ψευδών κατηγοριών, θα παρέχουν προληπτική προστασία και δεν θα επιτρέψουν τους ιδιοτελείς κακοποιητές γονείς να  κραυγάζουν «λύκος μπήκε στο μαντρί».

Ι. Παπαρρηγόπουλος