Ίσος πόλεμον ου ποιεί / το ίσον πόλεμον ου ποιεί

(αρχαίο ελληνικό γνωμικό)

      Ένα από τα επιχειρήματα που έχει εφεύρει το δικανικό μας σύστημα προκειμένου να υποστηρίξει το νομολογιακό έθιμο της αποκλειστικής επιμέλειας είναι η με δογματικό τρόπο αξιολόγηση της σύγκρουσης μεταξύ των γονέων. Σύμφωνα λοιπόν με το δικανικό μας σύστημα η διάσπαση του οικογενειακού βίου είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης μεταξύ των γονέων η οποία σύγκρουση, δίκην φαύλου κύκλου, επανατροφοδοτείται από τη διεκδίκηση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων. Η αποκλειστική επιμέλεια δεν απαιτεί καμία συνεργασία μεταξύ των γονέων αφού ο ένας αποφασίζει για όλα και κατ’ αυτόν τον τρόπο  λύνεται η σύγκρουση, άρα είναι αυτή που λειτουργεί υπέρ του συμφέροντος του παιδιού. Αντιθέτως η συνεπιμέλεια η οποία απαιτεί συνεργασία μεταξύ των γονέων ενισχύει τη σύγκρουση, η οποία σύγκρουση καθιστά αδύνατη τη συνεργασία μεταξύ των γονέων και άρα λειτουργεί εναντίον του συμφέροντος του παιδιού. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε το ιδεολόγημα της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας, τότε το συμφέρον του παιδιού, σύμφωνα πάντα με το δικονομικό μας σύστημα, είναι να παραμένει στην αποκλειστική επιμέλεια της μητέρας.

       Ο παραπάνω συλλογισμός δεν αποτελεί τίποτε παραπάνω από ένα νομικισμό (νομικισμός είναι η ερμηνεία των νόμων και του Δικαίου µε τρόπο που να προσαρμόζεται κάθε φορά στις επιδιώξεις µας). Το επιχείρημα είναι λανθασμένο αφού είναι αυθαίρετο και δεν βασίζεται ούτε σε κάποια έρευνα, ούτε σε κάποια στατιστικά δεδομένα. Αντιθέτως τα στατιστικά από τη Σουηδία σε παιδιά ηλικίας από 0 έως 4 ετών έδειξαν ότι: «Εκτιμάται ότι το 14% των  χωρισμένων γονιών ζητούν συμβουλές για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων τους σχετικά με τα σχέδια της νομικής και της φυσικής επιμέλειας (Σουηδικό Συμβούλιο Υγείας και Πρόνοιας, 2011), και περίπου στο 2% οι διαφωνίες κηδεμονίας τους επιλύεται στο δικαστήριο (Rejmer,  2003)»,

       (Why should they live more with one of us when they are children to us both? Parents’ motives for practicing equal joint physical custody for children aged 0–4, σελ. 155, Emma Fransson, Anna Sarkadi, Anders Hjern, Malin Bergstrom, Children and Youth Services Review 66, 2016, 154-160).

     Το 2018 η Linda Nielsen δημοσίευσε μία ανασκόπηση 60 μελετών (Joint versus sole physical custody: Outcomes for children independent of family income or parental conflict, Linda Nielsen

Pages 35-54   Journal of Child Custody  Published online: 24 Jan 2018) που σύγκριναν τις συνέπειες που είχε η συνεπιμέλεια (JPC) συγκριτικά με την αποκλειστική επιμέλεια (SPC). Τα παιδιά υπό JPC σε σύγκριση με τα παιδιά υπό SPC, είχαν καλύτερα αποτελέσματα σε όλες τις μετρήσεις σε 34 μελέτες, ίσα αποτελέσματα σε ορισμένες και καλύτερα αποτελέσματα σε άλλες μετρήσεις σε 14 μελέτες, ίσα αποτελέσματα σε όλες τις παραμέτρους σε 6 μελέτες και χειρότερα αποτελέσματα σε 1 μέτρηση αλλά ίσα ή καλύτερα σε όλες τις άλλες μετρήσεις σε 6 μελέτες. Ανεξάρτητα από το εισόδημα, τη σύγκρουση ή την ποιότητα των σχέσεων των παιδιών με τους γονείς τους, γενικά τα παιδιά της JPC είχαν καλύτερα αποτελέσματα στις περισσότερες ή σε όλες τις μετρήσεις συγκριτικά με τα παιδιά της SPC.

     Τα στατιστικά δεδομένα από τη Σουηδία που εφαρμόζεται η συνεπιμέλεια δείχνουν χαμηλό επίπεδο σύγκρουσης, ενώ η ανασκόπηση των 60 μελετών έδειξαν ότι η συνεπιμέλεια λειτουργεί υπέρ του συμφέροντος του παιδιού ανεξαρτήτως από το επίπεδο σύγκρουσης των γονέων.

    Στην Ελλάδα αυτός ο νομικισμός της σύγκρουσης λειτουργεί εν είδη αυτοεκπληρούμενης προφητείας,  που όχι μόνο δεν λύνει τη σύγκρουση αλλά στην πράξη την επανατροφοδοτεί. Το αυξημένο επίπεδο σύγκρουσης ουσιαστικά επιβεβαιώνει το νομικίστικο επιχείρημα του δικανικού μας συστήματος. Έτσι το δικανικό μας σύστημα ενισχύει την αποκλειστική επιμέλεια υποστηρίζοντας ότι αυτό θα λύσει τη σύγκρουση. Ωφελημένος τελικά είναι ο γονέας που γίνεται κάτοχος της αποκλειστικής επιμέλειας (συνήθως η μητέρα). Έτσι τελικά ο νομικισμός αυτός ενθαρρύνει τον κάτοχο της αποκλειστικής επιμέλειας να ενισχύει τη σύγκρουση αφού μέσω αυτής της διαδικασίας θα «επαληθεύσει» το λανθασμένο επιχείρημα και τελικά το δικανικό μας σύστημα θα τον επιβραβεύσει διευρύνοντας με πράξεις ή/και παραλείψεις του την αποξένωση του παιδιού από τον άλλο γονέα. Η αποξένωση του παιδιού είναι μορφή συναισθηματικής-ψυχολογικής βίας-κακοποίησης του παιδιού, επομένως είναι κατάφορα αντίθετη με το συμφέρον του παιδιού.

     Στις περισσότερες περιπτώσεις ο υποκινητής της σύγκρουσης είναι η μητέρα λόγω της παντοδυναμίας που της δίνει το ιδεολόγημα της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας. Διότι τον πόλεμο τον κάνει ο πιο ισχυρός. Διότι όπως σοφά είχαν διαπιστώσει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι ο ίσος δεν κάνει πόλεμο. Επομένως μια γνήσια, αυθεντική συνεπιμέλεια θα μειώσει το επίπεδο σύγκρουσης, ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργήσει υπέρ του συμφέροντος του παιδιού.

Κώστας Λαδάκης, Ιατρός