Ποιός κυβερνά αυτόν τον τόπο;

«Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;»

είχε διερωτηθεί πριν από 57 χρόνια ο τότε πρωθυπουργός αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής με αφορμή τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.

• Ο νομοθέτης νομοθετεί, ο δικαστής εφαρμόζει το νόμο.
• Η κυβέρνηση λαμβάνει πολιτικές αποφάσεις.
• Η κυβέρνηση μπορεί ν’ αναθέσει σε μία νομοπαρασκευαστική επιτροπή τη νομοτεχνική διατύπωση σχεδίου νόμου.
• Το σχέδιο νόμου το προτείνει η ίδια η κυβέρνηση στη Βουλή για ψήφιση.

Αυτά προβλέπει το Σύνταγμα της Ελλάδος.

     Όταν η κυβέρνηση αναθέτει στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή την «αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου» χωρίς άλλες κατευθύνσεις, απλά μεταβιβάζει τη νομοθετική πρωτοβουλία στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή, όπως ήδη από ετών έχει κάνει με τους δικαστές.

     Το Σύνταγμα των Ελλήνων επιβάλλει τη διάκριση των εξουσιών και συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 1 «H νομοθετική λειτουργία ασκείται από τη Bουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας». Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου, η νομοθετική εξουσία στα ζητήματα που αφορούν στην επιμέλεια ανηλίκων τέκνων έχει παραδοθεί άνευ όρων στο δικαστικό μας σύστημα. Από κοντά ακολουθεί και η άνευ όρων παράδοση σε  ατελέσφορες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές που στο όνομα της κοινής επιμέλειας μάχονται να νομοθετήσουν την αποκλειστική επιμέλεια.

     Το δικαστικό μας σύστημα τηρεί μια άκρως δογματική στάση και αρνείται σθεναρά να εφαρμόσει τις διεθνείς συμβάσεις. Η Διεθνής Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΔΣΔΠ) μετά από 28 χρόνια από την ψήφιση της από το Ελληνικό Κοινοβούλιο αποτελεί γράμμα κενό. Οι δικαστές αρνούνται καθολικά να δικάσουν οποιοδήποτε νομικό ισχυρισμό έχει σχέση με τη σύμβαση αυτή και συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχει καν η σύμβαση. Αντιθέτως μέσω του νομολογιακού εθίμου έχουν επιβάλει μια ισοπεδωτική, αυθαίρετη ερμηνεία του συμφέροντος του παιδιού αντίθετη με τη ΔΣΔΠ. Η ερμηνεία αυτή ισοπεδώνει διεθνείς συμβάσεις, θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμα και τον αστικό κώδικα. Σύμφωνα με το δικαστικό μας σύστημα το συμφέρον του παιδιού είναι αυτό που επιβάλλει την καταπάτηση όλων των παραπάνω. Άραγε πως ερμηνεύεται νομικά το ιδεολόγημα της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας και πόσο αυτό συνάδει με το άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος των Ελλήνων ή με το άρθρο 2 της ΔΣΔΠ ή με το άρθρο 1511 του Αστικού Κώδικα (…Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μη κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου…);. Γιατί η νομικίστικη ερμηνεία του συμφέροντος του παιδιού έχει ακυρώσει τη ΔΣΔΠ η οποία είναι αποτέλεσμα εργασίας 10 ετών μετά από τη συνεργασία της UNICEF, διαφόρων μη κυβερνητικών οργανώσεων και 48 χωρών μέλη της επιτροπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα; Η νομολογία αποτελεί άραγε άμεση και ανώτερη πηγή δικαίου για το Ελληνικό δικαστικό σύστημα ώστε να εφαρμόζεται τόσο ισοπεδωτικά, κατά παράβαση όχι μόνο του νόμου, αλλά και του Συντάγματος των Ελλήνων; Γιατί ο καλός γονέας που απώλεσε την επιμέλεια των τέκνων του εξ αιτίας της αποκλειστικής επιμέλειας αντιμετωπίζεται από το δικαστικό μας σύστημα με σκαιότητα;

     Τα τελευταία 12 χρόνια έχουν συσταθεί αρκετές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου. Όμως αναμόρφωση δεν υπήρξε. Η τελευταία νομοπαρασκευαστική επιτροπή αποτελείται μόνο από νομικούς (18 τον αριθμό!) που στην πλειοψηφία τους είναι αντίθετοι με τη συνεπιμέλεια. Άραγε η νομοπαρασκευαστική έχει παραλάβει προσχέδιο νόμου ή κατευθυντήριες γραμμές του σχεδίου νόμου για τη συνεπιμέλεια από το υπουργείο δικαιοσύνης; Τα μέλη της νομοπαρασκευαστικής έχουν εξουσιοδοτηθεί εν λευκώ να προετοιμάσουν την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου σύμφωνα με τις δικές τους, τις προσωπικές τους πεποιθήσεις και αντιλήψεις; Έχει παραδώσει η κυβέρνηση τη νομοθετική πρωτοβουλία στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή; Αυτή η νομοπαρασκευαστική θα φτιάξει μια συνεπιμέλεια λειτουργική ή μια «συνεπιμέλεια»  που θα την ακυρώσει η πρακτική του δικαστικό μας συστήματος;

     Είθισται το δικαστικό μας σύστημα να εφαρμόζει το νόμο και να επιλύει διαφορές. Σαν επίλυση διαφορών αντιμετωπίζει ο δικαστής και τα θέματα της επιμέλειας των τέκνων. Έτσι, ο δικαστής λειτουργεί ως διχαστής και μάλιστα καθ’ έξιν. Αντί να προάγει τη συνεργασία των γονέων προς όφελος των τέκνων τους, λειτουργεί διχαστικά. Αντί να ρυθμίζει τις σχέσεις γονέα -παιδιού τις καταλύει. Ο καλός γονέας αντιμετωπίζεται ως παράνομος παρόλο που δεν έπραξε κάτι παράνομο (η αφαίρεση της επιμέλειας είναι βαριά ποινή). Η λέξη συνεπιμέλεια αντιμετωπίζεται ως ύβρις εντός της δικαστικής αίθουσας.

     Οι σχέσεις γονέων – τέκνων χρειάζονται ρύθμιση και όχι διάσπαση. Η ρύθμιση μπορεί να γίνει μόνο από ανθρώπους που κατανοούν τις ανθρώπινες σχέσεις. Από ανθρώπους που αφουγκράζονται την κοινωνία και αντιλαμβάνονται τις μεταβολές που έχουν συντελεστεί στο θεσμό της οικογένειας. Με βεβαιότητα αυτοί δεν είναι οι δικαστές οι οποίοι έχουν ανάγει σε ύψιστο καθήκον τους το ρόλο του διχαστή. Επίσης δεν είναι οι νομικοί της εταιρείας οικογενειακού δικαίου αφού οι πεποιθήσεις τους για τις σχέσεις γονέων -παιδιών είναι παρωχημένες. Διότι ο νομοθέτης πρέπει να βλέπει μπροστά από την εποχή του. Επιπλέον η νομοπαρασκευαστική επιτροπή δεν έχει την εξουσία να νομοθετεί. Η λειτουργία της οφείλει να είναι καθαρά τεχνική, δηλαδή να φτιάχνει λειτουργικούς – εφαρμόσιμους νόμους σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που της έχουν δοθεί. Σε ένα κράτος δικαίου οι νόμοι είναι σαφείς, εφαρμόζονται ομοιόμορφα και προστατεύουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Σε ένα κράτος δικαίου η δικαιοσύνη αποδίδεται εγκαίρως από αμερόληπτους δικαστές οι οποίοι αντικατοπτρίζουν την κοινωνία την οποία υπηρετούν.

     Το δικαστικό μας σύστημα στο σύνολο του είναι δογματικά αντίθετο με τη συνεπιμέλεια. Η βραδύτητα εκδίκασης έχει σαν αποτέλεσμα τα ασφαλιστικά μέτρα να προδικάζουν το αποτέλεσμα της κύριας δίκης. Οι δικαστές ερμηνεύουν το νόμο κατά το δοκούν και χρησιμοποιούν μια αυθαίρετη ερμηνεία του συμφέροντος του παιδιού για να καταπατήσουν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Οι πεποιθήσεις τους είναι αποκομμένες από τη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία. Αν ο νόμος που θα ψηφιστεί αφήσει το παραμικρό περιθώριο παρερμηνείας, το δικανικό μας σύστημα, εθισμένο να διχάζει, θα καταργήσει στην πράξη τη συνεπιμέλεια. Μπορεί αυτή η νομοπαρασκευαστική, που στην πλειοψηφία της είναι αντίθετη, να κατασκευάσει ένα νόμο για τη συνεπιμέλεια που να μην καταργηθεί από την πρακτική των δικαστηρίων; Μήπως τελικά καταλήξουμε να νομοθετηθεί μια αποκλειστική επιμέλεια την οποία θα τη βαπτίσουμε «συνεπιμέλεια»; Μια κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της πρέπει, όπως επιβάλλει το Σύνταγμα των Ελλήνων, να νομοθετεί η ίδια και να μην μεταβιβάζει τη νομοθετική λειτουργία ούτε στους δικαστές, ούτε στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές.

Λαδάκης Κώστας, ιατρός