Μαριέτα Παπαδάτου Παστου,

επ. καθηγήτρια νευροψυχολογίας 

Δειτε το πρωτότυπο ΕΔΩ

 Τα ΝΕΑ, 16 Νοεμβρίου 2020

Ένα από τα νομοσχέδια που αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον είναι αυτό που αφορά την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου. Αιχμή του είναι οι αλλαγές που προωθούνται όσον αφορά τη συνεπιμέλεια των παιδιών σε περιπτώσεις διαζυγίου ή διακοπής της συμβίωσης των γονέων.

Ως συνεπιμέλεια νοείται η κοινή άσκηση γονικής μέριμνας των παιδιών και ο ισομερής καταμερισμός του χρόνου τους μεταξύ των γονέων. Στην πράξη η συνεπιμέλεια μεταφράζεται συνήθως στο ότι τα παιδιά περνούν τουλάχιστον το 35% του χρόνου τους με τον κάθε γονέα.

Ποιο είναι όμως το πιο ευεργετικό πρόγραμμα γονικής μέριμνας για τα παιδιά μετά τον χωρισμό των γονιών τους; Είναι καλύτερο για τα παιδιά να ζουν πρωτίστως ή αποκλειστικά με τον έναν γονέα; Επιπλέον, είναι ωφέλιμη η συνεπιμέλεια όταν οι γονείς έχουν έντονες, συνεχιζόμενες συγκρούσεις; Μήπως η συνεπιμέλεια πρέπει να εφαρμόζεται μόνο όταν αυτή αποφασίζεται από κοινού από τους δύο γονείς και εθελοντικά;

Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει μελετήσει τα παραπάνω ερωτήματα. Η γνώση και η κατανόηση αυτών των ευρημάτων μας επιτρέπουν να διαλύσουμε μερικούς από τους μύθους που διαιωνίζονται σχετικά με την συνεπιμέλεια, ώστε να μπορούμε να εξυπηρετήσουμε καλύτερα τα συμφέροντα των παιδιών των οποίων οι γονείς δεν ζουν πλέον μαζί.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα επιστημονικά ευρήματα και με εξαίρεση τις περιπτώσεις στις οποίες τα παιδιά χρειάζονταν προστασία από έναν κακοποιητικό ή αμελή γονέα -ακόμη και προτού χωρίσουν οι γονείς τους- τα παιδιά σε οικογένειες στις οποίες ακολουθείται η πρακτική της συνεπιμέλειας έχει βρεθεί ότι εμφανίζουν καλύτερα αποτελέσματα σε μια σειρά από δείκτες από τα παιδιά με αποκλειστική επιμέλεια από τον ένα γονέα. Τέτοιοι δείκτες περιλαμβάνουν τόσο ακαδημαϊκά επιτεύγματα, όσο και την καλύτερη συναισθηματική υγεία των παιδιών (λιγότερο άγχος και κατάθλιψη καθώς και αυξημένη αυτοεκτίμηση και ικανοποίηση ζωής), λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς (π.χ. παραβατικότητα, εκφοβισμός, ναρκωτικά, αλκοόλ, κάπνισμα), καλύτερη σωματική υγεία, όπως και στενότερες σχέσεις τους με τους γονείς, τους καινούργιους συντρόφους των γονέων και τους παππούδες.

Επιπλέον, έρευνες έχουν καταρρίψει το μύθο ότι το μοίρασμα του χρόνου γονικής μέριμνας εξασθενεί τους δεσμούς των βρεφών και των μικρών παιδιών με τους δύο γονείς. Ένας άλλος μύθος που συναντάται είναι ότι η συνεπιμέλεια είναι ευεργετική μόνο όταν τα επίπεδα σύγκρουσης ανάμεσα στους γονείς είναι χαμηλά. Ερευνητικά δεδομένα, όμως, δείχνουν ότι ακόμα και όταν συνυπολογίζεται το επίπεδο της γονικής σύγκρουσης, τα παιδιά για τα οποία εφαρμόζεται συνεπιμέλεια έχουν καλύτερα αποτελέσματα σε πολλούς δείκτες ευεξίας.

Γνωρίζουμε ακόμα από μελέτες στο εξωτερικό ότι οι περισσότεροι γονείς δεν συμφωνούν αρχικά αμοιβαία ή εθελοντικά σε αυτήν τη μορφή επιμέλειας. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο ένας γονέας αντιτάσσεται αρχικά στο σχέδιο και ο συμβιβασμός είναι αποτέλεσμα νομικών διαδικασιών. Ωστόσο, και σε αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν υπό καθεστώς συνεπιμέλειας βρέθηκε ότι έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τα παιδιά στα οποία ο ένας γονέας έχει την κύρια ευθύνη της ανατροφής.

Συμπερασματικά, τα παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς που έχουν συνεπιμέλεια – με εξαίρεση τις περιπτώσεις στις οποίες τα παιδιά χρειάζονται προστασία από έναν κακοποιητικό ή αμελή γονέα – έχουν καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία, ακαδημαϊκή επίδοση και σχέσεις με τους ενηλίκους. Η δουλειά του νομοθέτη είναι, λοιπόν, σε αυτήν την περίπτωση εύκολη.·