Aπάντηση στο ψήφισμα (2ο) των γυναικείων οργανώσεων που τάχθηκαν κατά της συνεπιμέλειας

 

 

Είμαι κατηγορηματικά αντίθετος με κάθε μορφή έμφυλων διακρίσεων και με κάθε μορφή ενδοοικογενειακής βίας και υποστηρικτής των φεμινιστικών οργανώσεων, υπό την προϋπόθεση όμως ότι αυτές αγωνίζονται υπέρ της ισότητας και εναντίον των διακρίσεων και όχι το αντίθετο.

 

Η επωνυμία «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΙΣΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ – ΙΣΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ» δηλώνει ότι αγωνίζεται για ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις. Όμως είναι λυπηρή αντίφαση το ότι αγωνίζεται ενάντια στην ισότητα των δύο γονέων. Όλη η επιχειρηματολογία του βασίζεται αποκλειστικά και μόνο σε επιχειρήματα που, συνειδητά, οδηγούν σε αναληθή συμπεράσματα και στη δημιουργία εντυπώσεων.

 

Αντίθετα με το ψήφισμα, την καθιέρωση της συνεπιμέλειας δεν την έφεραν οι ισχυρές πιέσεις κανενός γνωστού συλλόγου πατέρων αλλά ο σεβασμός στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι απολύτως θεμιτό να αγωνίζεται ένας γονιός για να συμμετέχει εξίσου στην ανατροφή του παιδιού του, και  είναι πράξη ενδοοικογενειακής βίας το να αποκόπτεται ένας καλός γονέας από την ανατροφή του παιδιού του. Ανεξαρτήτως του φύλου του γονέα.

 

Η επιχειρηματολογία του ψηφίσματος συνοψίζεται στο ότι η συνεπιμέλεια παραβιάζει το Σύνταγμα των Ελλήνων, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), τη Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΔΣΔΠ), τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης  και το άρθρο 24 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Οι ισχυρισμοί αυτοί βασίζονται στην σκοπίμως λανθασμένη και αυθαίρετη ερμηνεία του συμφέροντος του παιδιού. Το άρθρο 3 της ΔΣΔΠ επιβάλλει όλες οι αποφάσεις να λαμβάνουν υπόψη το συμφέρον του παιδιού. Όμως η ερμηνεία του συμφέροντος του παιδιού που γίνεται από το ψήφισμα των οργανώσεων διαστρεβλώνει το διεθνές δίκαιο, την κοινή λογική και τα πορίσματα της επιστήμης.

 

Το ψήφισμα σκόπιμα αναφέρει μόνο το άρθρο 3 της σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού και παραβλέπει ολόκληρη τη ΔΣΔΠ. Ουσιαστικά καταργεί τη Σύμβαση στο σύνολο της και παραβιάζει και τις λοιπές Διεθνείς Συμβάσεις.

 

Ενδεικτικά το άρθρο 18 της ΔΣΔΠ: «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση της αναγνώρισης της αρχής, σύμφωνα με την οποία και οι δύο γονείς είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή του παιδιού και την ανάπτυξη του. Η ευθύνη για την ανατροφή του παιδιού και για την ανάπτυξη του ανήκει κατά κύριο λόγο στους γονείς ή, κατά περίπτωση, στους νόμιμους εκπροσώπους του. Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να αποτελεί τη βασική τους μέριμνα».

 

Επίσης το άρθρο 5 του Έβδομου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ: «Οι σύζυγοι είναι ίσοι στα δικαιώματα και τις ευθύνες  που απορρέουν από το ιδιωτικό δίκαιο στις μεταξύ τους σχέσεις και στις σχέσεις τους με τα τέκνα τους, ως προς τον γάμο, κατά τη διάρκειά του και στην περίπτωση λύσης του. Αυτό το άρθρο δεν εμποδίζει τα Κράτη να πάρουν τα αναγκαία μέτρα που επιβάλλει το συμφέρον των τέκνων».

 

Βέβαια οι οργανώσεις υποστηρίζουν ότι το συμφέρον των τέκνων επιβάλλει την αποκλειστική επιμέλεια. Μια ερμηνεία αντίθετη με το νόμο, η οποία στην πράξη εφαρμόζεται ισοπεδωτικά, αφού κατά κανόνα αφαιρεί τον έναν γονέα από την ανατροφή του παιδιού και ακυρώνει και την ισότητα μετά τη λύση του γάμου. Και – probatio diabolica – επισημαίνεται ότι όταν οι γονείς συμφωνούν μπορούν να έχουν συνεπιμέλεια. Αποσιωπείται βέβαια το ότι θα πάνε στο συμβολαιογράφο και όχι στο δικαστή, ο οποίος ούτως ή άλλως είναι αναρμόδιος όταν οι γονείς συμφωνούν.

 

Το ψήφισμα επικαλείται ένα κείμενο της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ.  Διαβάστε το  General Comment No 14 (2013) of the

 

Γράφει η επιτροπή του ΟΗΕ, σελ. 15: «Η επιτροπή είναι της άποψης ότι οι κοινές γονικές ευθύνες είναι γενικά προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού». Δηλαδή, ο κανόνας είναι η κοινή ανατροφή του παιδιού, η συνεπιμέλεια, χωρίς καμία αναφορά στο γάμο. Συνεχίζει η επιτροπή και στην εξαίρεση από το κανόνα, αν υπάρξει αμφισβήτηση και επιληφθεί ο δικαστής : «Ωστόσο, στις αποφάσεις σχετικά με τις γονικές ευθύνες, το μόνο κριτήριο είναι το βέλτιστο συμφέρον του συγκεκριμένου παιδιού. Είναι αντίθετο με αυτό το συμφέρον εάν ο νόμος δίνει αυτόματα γονικές ευθύνες στον έναν ή και στους δύο γονείς».

 

Η διαστρέβλωση της ερμηνείας του κειμένου είναι προφανής. Η επιτροπή λέει ότι η κοινή επιμέλεια είναι ο κανόνας και η εξαίρεση αν το επιβάλλει το συμφέρον του παιδιού. Το ψήφισμα υποστηρίζεται ότι αυτή καθαυτή η κοινή επιμέλεια είναι αντίθετη με το συμφέρον του παιδιού και γι’ αυτό ο κανόνας πρέπει να είναι η αποκλειστική επιμέλεια.

 

Για να υποστηρίξει το παραπάνω το ψήφισμα υποστηρίζει ότι όταν συγκρούονται οι γονείς, η συνεπιμέλεια θα ενισχύσει τη σύγκρουση και η σύγκρουση θα βλάψει το παιδί, άρα η συνεπιμέλεια είναι εναντίον του συμφέροντος του παιδιού.

 

 Στην προσπάθεια αυτή, «ανακάλυψε» τη μελέτη Buchanan του 2008 τα συμπεράσματα της οποίας όμως έχει παρερμηνεύσει. Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι η κοινή επιμέλεια είναι προς το όφελος του παιδιού αλλά δεν τη συστήνει σε γονείς που συγκρούονται όχι επειδή διαπίστωσε ότι βλάπτει το παιδί, αλλά επειδή η έρευνα που έκανε ήταν με γονείς που δεν είχαν σύγκρουση και επομένως τα συμπεράσματα αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συγκρουσιακές οικογένειες.

 

Όμως το 2018 η Linda Nielsen καθηγήτρια στο Wake Forest University (ίδιο πανεπιστήμιο με αυτό της Buchanan) δημοσίευσε μια ανασκόπηση 60 μελετών στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και 19 μελέτες που εξέτασαν και οικογένειες με σύγκρουση μεταξύ των γονέων. Σε αυτές τις οικογένειες, στις οποίες οι γονείς ήταν σε σύγκρουση, σύγκριναν τους δείκτες ευημερίας των παιδιών μεταξύ οικογενειών με συνεπιμέλεια και αυτών με αποκλειστική επιμέλεια. Στις οικογένειες με σύγκρουση των γονέων τα παιδιά που ήταν σε συνεπιμέλεια είχαν καλύτερους ή ίσους δείκτες ευημερίας συγκριτικά με τα παιδιά που ήταν σε αποκλειστική επιμέλεια.

 

Να διευκρινίσω ότι από τις 60 μελέτες που ανασκοπήθηκαν από τη Nielsen καμία δεν είναι δική της (υπάρχουν μόνο παραπομπές σε αυτήν). Οι μελέτες αυτές έχουν γίνει από 44 διαφορετικούς επικεφαλής ερευνητές και σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και 1 μελέτη τηςBuchanan (του 1996).

 

Το ψήφισμα επικαλείται τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που αναφέρεται στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Η συνεπιμέλεια συνίσταται ως μέθοδος πρόληψης της ενδοοικογενειακής βίας. Η δικαστικά διαπιστωμένη ενδοοικογενειακή βία πάλι είναι λόγος αφαίρεσης της συνεπιμέλειας. Και κατά τη συνθήκη της Κωσταντινούπολης θύματα ενδοοικογενειακής βίας κάθε μορφής μπορεί να είναι άνδρες, γυναίκες, παιδιά.

 

Επίσης το να ερμηνεύεται ως ενδοοικογενειακή βία η συνεπιμέλεια η οποία εξισώνει τους γονείς και ταυτόχρονα να μην θεωρείται ενδοοικογενειακή βία η αποκλειστική επιμέλεια που αποκλείει τον έναν γονέα από την ανατροφή του παιδιού του δείχνει μια ένδεια επιχειρημάτων (λίαν επιεικώς).

 

Είναι προφανές ότι όλοι οι παραπάνω συλλογισμοί αποτελούν ακροβασίες του λόγου και της σκέψης και θυμίζουν το κλασικό από τα σχολικά μας χρόνια: «ο αστυνόμος είναι όργανο, το μπουζούκι είναι όργανο, άρα ο αστυνόμος είναι μπουζούκι».

 

 

Το ψήφισμα παραπληροφορεί συστηματικά. Προσχηματικά αναφέρει ότι το άρθρο 1513ΑΚ επιτρέπει τη συνεπιμέλεια, πράγμα ασύνδετο με το διάλογο που έχει ανοίξει, αφού οι γονείς που συμφωνούν πάνε στο συμβολαιογράφο.

 

Προσχηματικά αναφέρει την ισότητα των γονέων κατά το άρθρο 1511ΑΚ όταν ο Άρειος Πάγος διατυπώνει εν έτει 2017 το δόγμα : «η άποψη ότι η γονική μέριμνα των μικρής ηλικίας τέκνων πρέπει να ανατίθεται στη μητέρα τους λόγω του ότι έχουν ανάγκη της μητρικής στοργής και ιδιαίτερων περιποιήσεων, εξακολουθεί να ισχύει, κατά τις νεότερες ιατρικές παιδαγωγικές και ψυχολογικές έρευνες, μόνο για την νηπιακή ηλικία για την οποία αναγνωρίζεται σαφής βιοκοινωνική υπεροχή στη μητέρα, ενώ για το μεταγενέστερο χρόνο αναγνωρίζεται ο σοβαρός ρόλος του πατέρα στην όλη διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων του τέκνου».

 

Προσχηματικά αναφέρεται και ο σοβαρός ρόλος του πατέρα αφού το παιδί, εν τω μεταξύ, έχει αναπτύξει έναν «ισχυρό ψυχικό δεσμό» με τη μητέρα του οπότε, σύμφωνα με τη νομολογία, δεν πρέπει να την αποχωριστεί.

 

 Η GREVIO (Group of Expertson Action against Violence against Women and Domestic Violence) όντως κατακρίνει ως «επιστημονικά αστήρικτη» την έννοια της «γονικής αποξένωσης».

 

Ακόμα όμως και αν δεχθούμε ότι δεν υπάρχει γονική αποξένωση όπως για πρώτη φορά την περιέγραψε το 1985 ο Richard A. Gardner, καθηγητής παιδοψυχιατρικής του πανεπιστημίου Columbia, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι υπάρχουν γονείς που έχουν αποκοπεί  βίαια από τη ζωή του παιδιού τους χωρίς να έχουν πράξει κάτι κακό.

 

Ο αποκλεισμός ενός γονέα από τη ζωή του παιδιού του αποτελεί αναμφίβολα μια πράξη βαριάς ενδοοικογενειακής βίας ανεξάρτητα από τον αν αυτή ονομάζεται γονική αποξένωση ή κάπως αλλιώς. Απλά οι αρνητές της γονικής αποξένωσης «παίζουν» με τις λέξεις και τους όρους και έτσι αποπροσανατολίζουν τη συζήτηση από την ουσία του προβλήματος. 

 

Το Συμβούλιο της Ευρώπης αποτελείται από 47 χώρες (και 6 παρατηρήτριες) συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ψηφίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), όπως και ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης και όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν λοιπόν υιοθετήσουμε τη λογική του ψηφίσματος, το ΕΔΔΑ δεν έχει σχέση με το ενωσιακό δίκαιο.

 

Για το ότι «Γονείς που έχουν καλές σχέσεις μετά το διαζύγιο ή τη διάσταση και ενδιαφέρονται ειλικρινά για το παιδί τους, δεν χρειάζονται νόμους και δικαστήρια» είμαι απολύτως σύμφωνος και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο η συνεπιμέλεια, όπως την εννοεί το ψήφισμα, είναι απλά μια προσχηματική παραχώρηση.

 

Η κακή εφαρμογή του νόμου την οποία παραδέχεται το ψήφισμα δεν θα αλλάξει αν δεν αλλάξει ο νόμος. Μόνο η νέα νομοθεσία μπορεί ν’αλλάξει τη παλιά νομολογία.

 

Το ψήφισμα απαιτεί «Να πάψει κάθε επέμβαση στο Οικογενειακό Δίκαιο, και ιδίως στις σχέσεις γονέων και τέκνων». Μα η αποκλειστική επιμέλεια είναι επέμβαση και μάλιστα βάρβαρη στις σχέσεις γονέων και τέκνων. Η συνεπιμέλεια αντιθέτως δεν επεμβαίνει στις σχέσεις γονέων και τέκνων. Τις διατηρεί όπως ήσαν πριν το χωρισμό.

 

Το ψήφισμα απαιτεί να βελτιωθεί η απονομή της δικαιοσύνης, οικογενειακά δικαστήρια, κοινωνικούς λειτουργούς κτλ. Αρκετές από τις οργανώσεις αυτές είχαν πρωτοστατήσει το 2008 στην απόσυρση του νομοσχεδίου για τη συνεπιμέλεια, άρα συνέβαλαν καθοριστικά στο να συνεχίσει αυτή η κακή εφαρμογή του νόμου.

 

Που ήταν οι οργανώσεις αυτές όλα αυτά τα χρόνια όταν εφαρμοζόταν κακά ο νόμος; Μήπως το μόνο που τις ενδιαφέρει είναι να μην ψηφιστεί η συνεπιμέλεια; Μήπως αν τα καταφέρουν σήμερα θα ακολουθήσει εκκωφαντική σιωπή όπως έγινε και τα 12 προηγούμενα χρόνια;

 

Ο σημαντικότερος λόγος που δεν εμπιστεύομαι αυτές τις οργανώσεις, είναι ότι ενώ δηλώνουν ότι αγωνίζονται για ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις, αντιδρούν με μένος (δίκην θρησκευτικού φονταμενταλισμού) στην ισότητα των γονέων μετά τη λύση του γάμου τους. Η στάση τους και το ύφος τους υποκρύπτει μία μορφή σεξισμού και όχι μόνο δεν συνεισφέρει στην ισότητα, αλλά αντιθέτως ενισχύει τις έμφυλες συγκρούσεις.

 

Σκοπίμως συγχέουν τη συνεπιμέλεια με την ενδοοικογενειακή βία και αφήνουν να εννοηθεί ότι η συνεπιμέλεια δήθεν απειλεί τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος για να αποθαρρύνουν τους υποστηρικτές της συνεπιμέλειας να εκφραστούν, από το φόβο μήπως χαρακτηριστούν σεξιστές.

 

Όμως η συνεπιμέλεια είναι προς το συμφέρον του παιδιού ακόμα και στις περιπτώσεις σύγκρουσης όπως απέδειξε η επιστήμη, ενώ είναι προφανές ότι προάγει την ισότητα μεταξύ των γονέων.

 

Η αποκλειστική επιμέλεια αποτελεί μία βάρβαρη καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξάρτητα από το αν ο πρωτεύων γονέας είναι ο πατέρας ή η μητέρα.

 

Κώστας Λαδάκης, Ιατρός