Η συνωμοσία κατά της φροντίδας του παιδιού

Σχολιασμός και η εισήγηση της κυρίας Δ. Παπαδοπούλου Κλαμαρή στην εκδήλωση της ένωσης αστικολόγων της 18ης Δεκεμβρίου 2020.

 

 

Μέχρι το 1983 ο άνδρας ήταν η κεφαλή της οικογένειας και η γυναίκα διοικούσε τα του οίκου, δηλαδή φρόντιζε το σπίτι και τα παιδιά. Το 1983 ο νομοθέτης θεωρούσε τόσο αυτονόητο το ότι η γυναίκα θα συνέχιζε να φρόντιζε τα παιδιά ώστε δεν είχε ξεχωριστό άρθρο για τη φροντίδα του προσώπου των παιδιών. Τοτε ήταν δικαιωματικά της γυναίκας. Αυτό συνωμοτικά  αποσιωπά η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή.

 

Η φροντίδα του προσώπου του τέκνου είναι νομικά μέρος της επιμέλειας και πολύ περισσότερο της συνεπιμέλειας.

 

Μόνο κατά τη γνώμη της κυρίας εισηγήτριας η συνεπιμέλεια ταυτίζεται με τη συναπόφαση. Άλλωσε δεν υπάρχει ορισμός της συνεπιμέλειας στο νόμο. 

 

Ας δοκιμάσει η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή να πει στους γονείς του σήμερα ότι δεν θα δίνουν και οι δύο μπιμπερό, δεν θ’ αλλάζουν πάνες, δεν θα βάζουν το παιδί για φαγητό, για ύπνο, δεν θα το διαβάζουν και δεν θα το ξυπνάνε το πρωί.

 

Για συναπόφαση θα μιλάγανε μόνο οι παππούδες μιας άλλης γενιάς. Οι γονείς σήμερα λειώνουν από την λαχτάρα να βάλουν τα παιδιά τους για ύπνο, να τα δουν να κοιμούνται αγγελικά το βράδυ και να τα ξυπνήσουν χαρούμενα το πρωί.

 

Πόσο απάνθρωπο το ότι μιλάει για 25 λεπτά η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή χωρίς να λέει έστω και μια φορά τη λέξη φροντίδα του παιδιού. 

 

Αυτοί οι νομικισμοί δεν αντηχούν τη νομοθεσία του σήμερα. Η Ε.Ε. έχει προχωρήσει σε πολιτικές, σε οδηγίες και συστάσεις σύμφωνα με τις οποίες και οι δύο γονείς φροντίζουν εξίσου τα παιδιά στο σπίτι και λαμβάνουν επιπλέον τη βοήθεια επαγγελματικής φροντίδας. Για να μπορούν και οι δύο γονείς που δεν ζουν μαζί να εργαστούν, να έχουν οικογενειακή προσωπική και επαγγελματική ζωή.

 

Το ίδιο και οι ερμηνευτικές κατευθύνσεις και συστάσεις διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Ε.Ε., ΣτΕ) για τις οποίες έχουν πολλά γραφεί.

 

Η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή είχε προτείνει τη συναπόφαση (joint custody) το 2008. Σήμερα είμαστε στο 2020 και η υφήλιος μιλάει για τη κοινή ανατροφή (shared parenting) δηλαδή για κοινή φροντίδα.

 

Σήμερα, εκεί όπου η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή αναφέρει τις λέξεις γονική μέριμνα και επιμέλεια, οι γονείς προσθέτουν τη λέξη φροντίδα. Λίγο τους  ενδιαφέρει η εναλλασσόμενη κατοικία, ο μερισμός της επιμέλειας και όλα τα τεχνικά ζητήματα. Αρκεί ν’ ανατρέφουν και οι δύο το παιδί είτε είναι παντρεμένοι είτε ζουν μαζί είτε όχι.

 

Η άλλη μέγιστη έλλειψη ανθρωπιάς και νομικής ευαισθησίας είναι το ότι ενώ η Ελλάδα είναι χώρα με μεγάλο αριθμό γεννήσεων εκτός γάμου (περίπου 10 %) η κυρία εισηγήτρια δεν μνημονεύει ότι πρέπει να εκλείψει κάθε διάκριση σε βάρος αυτών των παιδιών και γονιών μετά την με οποιοδήποτε τρόπο αναγνώρισή τους.

 

Δεν μπορεί να μας το περιγράψει η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή το πώς θα λειτουργήσει το νέο σύστημα. Είναι παγιδευμένη στο υφιστάμενο καθεστώς προσπαθώντας να το εξωραΐσει, αλλάζοντάς το μόνο κατ’ όνομα.

 

Ο νομοθέτης του 1983 είχε φανταστεί κοινή γονική μέριμνα επιμέλεια και φροντίδα. Αν διαφωνούσαν οι γονείς, τόσο μέσα στο γάμο (1512 ΑΚ) όσο και στη διάσταση / διαζύγιο (1513 ΑΚ) ο δικαστής θα ρύθμιζε την άσκηση της γονικής μέριμνας. Δηλαδή το πώς και κατ’ εξαίρεση μόνο το ποιος.

 

Αυτό ποτέ δεν το δέχθηκε ο δικαστής. Αντί να τιμωρεί τον υπαίτιο για το διαζύγιο γονέα και να του παίρνει  τα παιδιά, τιμωρεί τους γονείς που περιμένουν από το δικαστή να τους πει το πως θα τα μεγαλώσουν. Τους τιμωρεί με το νομολογιακό έθιμο της αποκλειστικής επιμέλειας . Έτσι δεν ασχολείται άλλο με την υπόθεσή τους.

 

Η γενιά του σήμερα καλείται για αλλαγή παραδείγματος.  Σαν πρώτο βήμα, ικατά το χωρισμό, να συντάξουν οι γονείς ένα σχέδιο ανατροφής παιδιού. Όλες οι συναποφάσεις  θα ληφθούν με το σχέδιο ανατροφής προκαταβολικά, είτε συναινετικά / με διαμεσολάβηση είτε θα τις συμπληρώσει ο δικαστής. Χάρις σ’αυτό το πρώτο μηχανισμό κοινωνικής προστασίας, τυχόν προσφυγή στο δικαστήριο θα γίνεται για το πώς, για να καθοριστεί το σχέδιο ανατροφής παιδιού.

 

Πράγματι, ορθά λέει η κυρία εισηγήτρια ότι οι γονείς όταν ομονοούν εκφράζουν το συμφέρον του τέκνου. Ακριβώς για να ομονοήσουν και όχι χάριν της ισότητας πρέπει να προσδοκούν από το δικαστήριο ίσα δικαιώματα, υποχρεώσεις και χρόνο με το παιδί. Αυτός είναι ένας δεύτερος κοινωνικός μηχανισμός προστασίας που συστήνουν τα διεθνή όργανα ελέγχου και τον υλοποιεί η κυβέρνηση.

 

Στην Αυστραλία, όπου το κράτος  δημοσιεύει στοιχεία, μόνο το 3 % των υποθέσεων καταλήγουν στα δικαστήρια. Και αυτές είναι ειδικές περιπτώσεις πχ ενδοοικογενειακής βίας. Δεν είναι οι γονείς  της Αυστραλας ώριμοι, ώριμη είναι η κοινωνία που  ήδη από το 2006 προβλέπει ίσο χρόνο και φροντίδα, ακριβώς για να μπορούν οι γονείς να συνεννοηθούν.  Σε μας η καθηγήτρια οικογενειακού δικαίου καλά καλά δεν ξέρει πόσοι έλληνες  ζήτησαν επιμέλεια τέκνου και δεν τη πήραν.

 

Με το σύστημα των μηχανισμών κοινωνικής προστασίας αποφεύγονται όλοι οι κίνδυνοι που μνημονεύει η εισηγήτρια. Οι αδιάφοροι γονείς θα αποστασιοποιηθούν συναινετικά, όσοι ενδιαφέρονται θα συμμετέχουν, οι διαφορές θα λυθούν προκαταβολικά, και οι δύο γονείς θ’ ασκούν και τις καθημερινές πράξεις και όλες τις πράξεις. Έτσι και οι δύο γονείς θα ελέγχουν ο ένας τον άλλο και οι δύο μαζί το παιδί τους.

 

Αντίθετα, αν γίνει δεκτό το σύστημα που προτείνει η κυρία εισηγήτρια , πολύ σύντομα, μέσα από ένα παιχνίδι άσπρου – μαύρου θα οδηγηθούν οι γονείς στο δικαστήριο και αυτό θα κάνει ότι γνωρίζει καλύτερα :  την αφαίρεση της επιμέλειας. Διαβάστε την εισήγηση της κυρίας Παπαδοπουλου Κλαμαρή  κατωτέρω. Στην αφαίρεση της επιμέλειας καταλήγει η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή. 

 

Και μην αμφιβάλετε ότι νικητής από αυτή την αναμέτρηση θα βγει ο γονέας με τον οποίο το τέκνο διαμένει. Αυτός που έχει όλα τα διαπραγματευτικά επιχειρήματα, κυρίως όμως το παιδί στα χέρια του. Δηλαδή το σκοπούμενο, να διατηρηθεί το σημερινό σύστημα με άλλο όνομα.

 

Ακούει η κυρία Παπαδοπούλου Κλαμαρή τα μηνύματα αλλά τα αποκωδικοποιεί λάθος. Οι άντρες λαχταράνε να βάλουν για ύπνο το παιδί τους, οι γυναίκες τρέμουν μη χάσουν τον απόλυτο έλεγχό τους. Που είναι η ισορροπία που βλέπει η καθηγήτρια; Στον τρόμο της αποκλειστική επιμέλειας;

 

Ναι, να προστατεύσουμε το συμφέρον του παιδιού.

 

Να το προστατεύσουμε από αυτούς που το απειλούν : από τον δικαστή και το νομικό.

 

Και από την αποκλειστική επιμέλεια, τον πρωτεύοντα γονέα, τον γονέα με τον οποίο το παιδί διαμένει, με τον καθημερινό γονέα, με όποιο άλλο τύπο γονέα θα δημιουργήσουν όσοι αρνούνται την αλλαγή παραδείγματος.

 

Ιωάννης ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, δικηγόρος

 

Συστήματα άσκησης γονικής μέριμνας και πρόταση

Υπό καθεστώς πατρικής εξουσίας προ του 1983 η επιμέλεια των παιδιών ανετίθετο από το δικαστήριο στον αναίτιο του διαζυγίου σύζυγο. Επί  συνυπαιτιότητας των συζύγων, επί παιδιών κάτω των 10 ετών η επιμέλεια ανήκε στη μητέρα επί άνω των 10 ετών των μεν αγοριών ανετίθετο στον πατέρα των δε κοριτσιών παρέμενε στη μητέρα.

Μετά το νόμο 1386 του 1983 καταργήθηκε όπως είναι γνωστό η πατρική εξουσία στη θέση της υπεισήλθε η γονική μέριμνα, ο πατέρας και η μητέρα ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα δηλαδή έχουν από κοινού την επιμέλεια τη διαχείριση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του ανηλίκου παιδιού. Συνεπιμέλεια, συνεκπροσώπηση και συνδιαχείριση κατά τη διάρκεια του γάμου. Τούτο σημαίνει ότι οι γονείς συναποφασίζουν για κάθε θέμα που αφορά το παιδί κατά τη διάρκεια του γάμου για κάθε θέμα που αφορά το παιδί και αν διαφωνούν προσφεύγουν στο δικαστήριο για την επίλυση της διαφοράς τους σύμφωνα με το άρθρο 1512 του ΑΚ. εφόσον το συμφέρον του ανηλίκου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση. Εξάλλου, κατά τη διάρκεια του γάμου, ο κάθε γονέας ενεργεί και μόνος του τις πράξεις της καθημερινής ζωής του ανηλίκου σύμφωνα με το 1516 του ΑΚ.  Με τη διάσταση το διαζύγιο ή τη λύση του συμφώνου συμβίωσης, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται, έστω επικουρικά γιατί εδώ υπάρχει μία διχογνωμία από το δικαστήριο το οποίο μπορεί αν συμφωνούν και οι δύο γονείς ορίζοντας συγχρόνως και το τόπο κατοικίας του ανηλίκου να αναθέσουν την άσκηση της γονικής μέριμνας και στους δύο γονείς  από κοινού. Σπάνια εφαρμόζεται αυτή η δυνατότητα. Μπορεί όμως το δικαστήριο ν’ αποφασίσει διαφορετικά ιδίως, 1513 ΑΚ, να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας, είτε λειτουργικά ν’ αναθέσει την άσκηση της επιμέλειας στον ένα τη διαχείριση της περιουσίας στον άλλο  ή και  χρονικά . το παιδί να μένει τους μονούς μήνες με τον ένα γονέα τους ζυγούς με τον άλλο. Με ποια κριτήρια αποφασίζει το δικαστήριο,  Το δικαστήρο λαμβάνει υπόψη 1513 παρ 2 τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του τις τυχόν συμφωνίες των γονέων αλλά πάντα η απόφαση του δικαστηρίου αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου, 1511 ΑΚ. Η απόφαση ανάθεσης της γονικής μέριμνας πρέπει να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μη κάνει διακρίσεις φυλής φύλου φυλής θρησκείας περιουσίας κλπ. Συνεκτιμά δε το δικαστήριο ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και τη γνώμη του. Αν το δικαστήριο ορίσει ότι την επιμέλεια του ανηλίκου την έχει ο ένας γονέας αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο γονέας αυτός αποφασίζει μόνος του για την ανατροφή, επίβλεψη, μόρφωση εκπαίδευση και τον τόπο διανομής του ανηλίκου. Αυτό είναι το περιεχόμενο της επιμέλειας σύμφωνα με το 1518. Ο γονέας με τον οποίο το τέκνο δε διαμένει έχει και την επικοινωνία με το τέκνο, 1520 ΑΚ, ο δε γονέας με τον οποίο το τέκνο διαμένει καταβάλει αυτή αυτουσίως ο δε άλλος γονέας καταβάλει αυτή σε χρήμα. Αυτό είναι γνωστό, είναι το ισχύον καθεστώς σχέσεων γονέων και τέκνων μετά τη λύση του γάμου  στη διάσταση, το διαζύγιο ή τη λύση του συμφώνου συμβίωσης.

Από πολλών ετών η πρακτική είναι να δύνεται η επιμέλεια στη μητέρα, αν και εγώ δεν έχω προσωπικά στοιχεία πόσοι άνδρες πατέρες ζητούν να πάρουν την επιμέλεια, είναι γενικά κρατούσα η άποψη αλλά και τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η επιμέλεια ανατίθεται στη μητέρα κατά συντριπτικό ποσοστό. Ίσως είναι και αυτός ένας λόγος για τον οποίο οι πατεράδες δεν ζητούν καν την επιμέλεια. Επίσης πρέπει να λεχθεί ότι το δικαστήριο καθορίζει την επικοινωνία ένα απόγευμα την εβδομάδα και δύο σαββατοκύριακα το μήνα ανάλογα και με τις περιστάσεις και κυρίως με την ηλικία του παιδιού.

Στην επιστήμη και την κοινωνία συζητείται εδώ και πολλά χρόνια η αλλαγή του καθεστώτος της άσκησης της γονικής μέριμνας μετά το διαζύγιο. Ήδη το 2007 είχε συσταθεί μια ολιγομελής επιτροπή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ήμουν εγώ πρόεδρος που κατέθεσε το σχέδιό της ενώ ακλούθησαν και άλλες προσπάθειες συνήθως μέσα σε επιτροπή με ευρύτερη εντολή, το 2009 υπό την καθηγήτρια κυρία Κουνηγέρη Μανωλεδάκη, το 2012 2013 υπό τον αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου κύριο Κράνη, το 2018 – 2019 υπό τον πρόεδρο Εφετών κύριο Γεώργιο Παπαγεωργίου, πρόσφατα το 2020  με πρόεδρο τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου τον κύριο Τέντε. Σε όλες τις πιο πάνω επιτροπές μετείχαν δικηγόροι, δικαστές και διαδοχικά νομίζω όλοι ανεξαιρέτως όλοι οι καθηγητές οικογενειακού δικαίου της χώρας.

Θα καταθέσω στη συνέχεια και τη δική μου επιστημονική άποψη για το επίκαιρο πλέον θέμα την οποία υποστηρίζω από σειρά ετών. Η συνεπιμέλεια ως γνωστό σκοπεί με τη παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή του παιδιού ώστε τούτο να γνωρίζει αλλά και να επωφελείται από το ενδιαφέρον και των δύο γονιών του για την ανατροφή του χωρίς αποκλειστικότητες, αποκλεισμούς και διεκδικήσεις του αλάθητου και μονοπώλια ενδιαφέροντος ώστε αυτό να υποστεί τις όσο το δυνατό λιγότερες δυσμενείς συνέπειες από την απόφαση των γονέων του να χωρίσουν Είναι λοιπόν και στόχος αλλά και κριτήριο κάθε ενέργειας σχετικής με το παιδί το συμφέρον του παιδιού. Νομίζω ότι κανείς δε διαφωνεί θεωρητικά με τους στόχους αυτής τη ρύθμισης.

Με αυτό το δεδομένο, η καθιέρωση της συνεπιμέλειας, της συνδιαχείρισης της περιουσίας και της συνεκπροσώπησης του τέκνου από το νομοθέτη νομίζω ότι αποτελεί μονόδρομο για το νομοθέτη ο οποίος πρέπει να ορίσει αυτή ως το νόμιμο σύστημα  άσκησης της γονικής μέριμνας κατά το διαζύγιο. Δηλαδή κατά το διαζύγιο θα πρέπει και οι δύο γονείς ν’ ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα όπως κι κατά τη διάρκεια του γάμου. Δηλαδή να συναποφασίζουν για όλα τα θέματα που φορούν το παιδί. Ωστόσο η διάσταση και το διαζύγιο επιφέρει τη χωριστή διαβίωση των γονέων με ένα εκ των γονέων με τον οποίο διαμένει το παιδί. Αυτή είναι μία σημαντική αλλαγή στη ζωή του παιδιού και μία καθοριστική παράμετρος που έχει όμως ως αφετηρία την απόφαση των γονέων τους να διακόψουν τη συγκατοίκηση. Εκ του γεγονότος ότι το παιδί μένει με τον ένα γονέα ανακύπτει η ανάγκη για επικοινωνία με τον άλλο γονέα και στο πλαίσιο της συνεπιμέλειας αυτό είναι το αντίβαρο της διαμονής του παιδιού με τον ένα γονέα όπως ισχύει σήμερα αφετέρου δ η ανάγκη για καθορισμό ενός κύκλου πράξεων τις οποίες αποφασίζει και ενεργεί μόνος ο γονέας με τον οποίο κατοικεί το παιδί. Για λόγους πρακτικούς. Ο κύκλος αυτός μπορεί να περιλαμβάνει μία δεδομένη ήδη αξιολόγηση του νομοθέτη. Είναι οι πράξεις τις οποίες μπορεί να ενεργεί μόνος του ο ένας γονέας υπο καθεστώς γονικής μέριμνας διαρκούντος του γάμου. Είναι το 1516. Αξιολογικά έχει κριθεί ότι αυτές οι πράνεις μπορεί να ενεργούνται μόνο από τον ένα γονέα και με τον οποίο κατοικεί το παιδί. Είναι οι συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή η τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα. Αν θα διαβάζει το παιδί με ποιο συμμαθητή του θα παίξει τι βιβλία θα διαβάσει αποφασίζει μόνος του ο γονέας με τον οποίο το παιδί διαμένει. Όλες οι άλλες πράξεις συναποφασίζονται από κοινού και από τους δύο γονείς. Άρα μαζί αποφασίζουν οι γονείς ποιος παιδίατρος θα παρακολουθεί το παιδί με εξαίρεση τα επείγοντα, σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει, σε ποιες εξωσχολικές δραστηριότητες θα λα βάνει μέρος, ποια ξένη γλώσσα θα μάθει επιπρόσθετα, αν θα υποβληθεί σε ορθοδοντική θεραπεία, που θα κάνει διακοπές κλπ. Όταν βεβαίως αυτά συναποφασιστούν και ενταχθούν στην καθημερινότητα του παιδιού, τις σχετικές πράξεις διενεργεί αυτός με τον οποίο το παιδί διαμένει εκτός αν οι γονείς αποφασίσουν διαφορετικά όπως για παράδειγμα ο γονέας με τον οποίο δε διαμένει το παιδί θα το συνοδεύει στο κολυμβητήριο δύο φορές την εβδομάδα. Το καθεστώς αυτό απέχει πάρα πολύ, δραματικά θα έλεγα, από το ισχύον, εξασφαλίζει την ενεργή παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του παιδιού το οποίο εισπράττει ακριβώς το ενδιαφέρον και των δύο γονέων στη ζωή του ανεξάρτητα από το αν οι γονείς του ζουν πλέον χωριστά. Δίνει όπως λέγεται  την ευκαιρία και στους δύο γονείς να εκπληρώσουν ενεργά το γονικό τους ρόλο ενώ αποκλείεται το αίσθημα αποξένωσης του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια που δεν έχει το παιδί και ενδυναμώνεται το αίσθημα συμμετοχής των γονέων στην ανατροφή του παιδιού τους αποδραματοποιούνται δε οι συνέπειες του διαζυγίου  Οι γονείς επίσης μοιράζονται τις ευθύνες μεταξύ τους ασφαλώς είναι ένα σύστημα πολύ δύσκολο. Προϋποθέτει προσπάθεια από τους γονείς αλλά κατά τη γνώμη μου είναι το πιο δίκαιο για το παιδί και για τους γονείς.  Κανείς από τους δύο δεν βρίσκεται προ απροόπτου κανείς δε χάνει την επαφή του με το παιδί και μόνο και μόνο η απάντηση γονέα με τον οποίο μένει το παιδί σε ένα αίτημά του «να ρωτήσουμε και τον μπαμπά ή τη μαμά» είναι κατά τη γνώμη μου μεγάλης βαρύτητας για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.

Όλ’ αυτά είναι ωραία. Ερωτάται όμως είναι λειτουργικό το σύστημα αυτό; Τι γίνεται αν οι γονείς διαφωνούν για ένα ζήτημα;  Η απάντηση βρίσκεται πάλη ήδη στον αστικό κώδικα η ΑΚ 1512 που ισχύει για τις διαφωνίες κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας μέσα στο γάμο. Αν  αν διαφωνούν και   είναι αναγκαία μια απόφαση για το παιδί θα προσφύγουν στο δικαστήριο ή  ταχύτερα και καλύτερα σε άλλες μορφές επίλυσης των διαφορών όπως είναι η διαμεσολάβηση. Πόσο συχνά θα γίνεται αυτό; Νομίζω στην αρχή της εφαρμογής του συστήματος αυτού αν ποτέ εφαρμοστεί συχνά αλλά μετά από κάποιο καιρό πολύ σύντομα οι γονείς θα αντιληφθούν ότι η προσφυγή σε τρίτο για την επίλυση της διαφωνίας του δεν είναι λυσιτελής. Θα μάθουν να ομονοούν κάνοντας αμοιβαίες υποχωρήσεις. Είναι ένα σύστημα που μπορεί να δράσει και παιδαγωγικά για τους γονείς.  Η επιτυχία της συνεπιμέλειας παράλληλα απειλείται από δύο εκ διαμέτρου αντίθετες νοοτροπίες γονέων. Κινδυνεύει λοιπόν η συνεπιμέλεια από ένα αδιάφορο γονέα ο οποίος δεν θα προσέρχεται να συζητήσει και να συμφωνήσει για τα επιμέρους θέματα που αφορούν το παιδί. Τι θα κάνει τότε ο γονέας που ενδιαφέρεται ; πόσο θα περιμένει την συναπόφαση;  Η επιτυχία της συνεπιμέλειας απειλείται δεύτερον από ένα πολύ παρεμβατικό γονέα που θα θέλει ν’ αναμειγνύεται σε κάθε λεπτομέρεια της καθημερινής ζωής του παιδιού. Τι ώρα θα κοιμηθεί τι έφαγε γιατί έπαιξε με τον άλφα με τον βήτα. Έτσι με την ευκαιρία της συνεπιμέλειας μπορεί ν’ ασκείται ουσιαστικά έλεγχος και στην προσωπική ζωή του άλλου γονέα. Η συνεπιμέλεια απειλείται  Τέλος από τον γονέα με τον οποίο διαμένει το παιδί Αυτός οριοθετεί και ονομάζει ως καθημερινές όλες τις αποφάσεις που αφορούν το παιδί και δεν φέρει προς συζήτηση και συναπόφαση όλα τα θέματα που ανακύπτουν. Τι γίνεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις;  Είναι φανερό ότι επαναλαμβανόμενα τέτοια επεισόδια σημαίνουν ότι η συνεπιμέλεια δε λειτουργεί.  Η μόνη λύση είναι η προσφυγή στο δικαστήριο και στους ισοδύναμους τρόπους το οποίο θ’ αποφασίσει όχι για τα επιμέρους διαφωνίες κατά το 1512 του αστικού κώδικα αλλά για την ίδια την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. αυτό λοιπόν θ’ αποφασίσει ότι αυτό θεωρεί κατάλληλο για το συγκεκριμένο παιδί με γνώμονα πάντα το συμφέρον του παιδιού. Μπορεί να κατανείμει λειτουργικά την άσκηση της γονικής μέριμνας ή να την αναθέσει εξολοκλήρου στον ένα ή να την κατανείμει χρονικά διατάσσοντας ίσως την εναλλασσόμενη κατοικία αν τούτο επιβάλει το συμφέρον του παιδιού στην απόφασή του το δικαστήριο πλην άλλων θα λάβει υπόψη του ως κριτήριο και την μέχρι τότε άσκηση της συνεπιμέλειας αν δηλαδή ο κάθε γονέας προώθησε  προσπάθησε να συνεργαστεί, αν τήρησε τις τυχόν υπάρχουσες δικαστικές αποφάσεις, για επικοινωνία ή τη καταβολή διατροφής κλπ Σύμφωνα με όσα υποστηρίζονται και νομίζω ότι πρέπει να γίνουν δεκτά αν μετά την απόφαση του δικαστηρίου ή τη συμφωνία των γονέων ο γονέας ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια, αυτός σύμφωνα από τη διαπλασθείσα από τη νομολογία θεωρία του πυρήνα, δεν θα μπορεί μόνος του ν’αποφασιζει για πάρα πολλά σημαντικά ζητήματα που αφορούν το παιδί καθροίζοντας τη ζωή του. Η νομολογία έχει δεχθεί ότι σ’ αυτή υπάγεται η επιλογή ονόματος, η επιλογή θρησκείας, αλλά νομίζω ότι πρέπει να προστεθεί και μερικά καθοριστικά θέματα της υγείας όπως παραδείγματος χάρη αν το παιδί θα πάρει αυξητική ορμόνη για το ύψος αλλά και θέματα εκπαίδευσης όπως παραδείγματος χάρη αν το παιδί θα δώσει πανελλήνιες εξετάσεις όπως επίσης και για την αλλαγή τη κατοικίας. Γι’ αυτά τα θέματα θα πρέπει, ακόμα και σ’αυτή τη περίπτωση, όπου ένας γονέας ασκεί μόνος του την επιμέλεια ή τη γονική μέριμνα, να συναποφασίσουν οι δύο γονείς.

Συνοψίζω το σύστημα, συνέχιση της συνεπιμέλειας και συναπόφασης μετά τη διάσταση και το διαζύγιο και λοιπά από τους δύο γονείς, διαμονή με τον ένα γονέα, δικαίωμα επικοινωνίας με τον άλλο, τεκμήριο διενέργειας των καθημερινών πράξεων από μόνο το γονέα με τον οποίο διαμένει το τέκνο, συναπόφαση για όλα τα άλλα θέματα, προσφυγή στο δικαστήριο ή τη διαμεσολάβηση επί διαφωνίας επί επιμέρους θέματος, προσφυγή στο δικαστήριο ή διαμεσολάβηση επί μη λειτουργίας ή δυσλειτουργίας της συνεπιμέλειας, ρύθμιση από το δικαστήριο της άσκησης της γονικής μέριμνας σε περίπτωση αποκλειστικής άσκησης της επιμέλειας ή γονικής μέριμνας, πάλι συναπόφαση σε πολύ καθοριστικά για τη ζωή του παιδιού θέματα.

Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το σύστημα που πρέπει να καθιερωθεί ως νόμιμο σύστημα άσκησης της γονικής μέριμνας μετά τη διάσταση και το διαζύγιο.

Ερωτάται τώρα : πρέπει το σύστημα αυτό να είναι υποχρεωτικό; Θα μπορούν ίσως οι γονείς να συμφωνήσουν διαφορετικά; Βαθειά μέσα μου πιστεύω ότι δεν θα πρέπει να επιτρέπεται αντίθετη ρύθμιση όπως και δεν  επιτρέπεται συμφωνία των γονέων μέσα στο γάμο για τη παραίτηση από τη κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας. Δυσπιστώ ιδίως για το αν οι δύο γονείς προβαίνοντας σε συμφωνία σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο είναι διαπραγματευτικά ισότιμοι πάντα ώστε να εξασφαλίζεται η γνησιότητα της βούλησής τους και ν’ αποφεύγονται  εκβιασμοί. Θεωρώ επίσης ότι ένα τέτοιο σύστημα ως νόμιμο σύστημα χωρίς τη δυνατότητα αντίθετης συμφωνίας είναι απλό και εύληπτο από όλους χωρίς να επιβαρύνει τους οικονομικά αδύναμους. Ωστόσο η δυσπιστία μου αυτή τίθεται   και προκρίνω τη δυνατότητα αντίθετης συμφωνίας των γονέων πρώτον γιατί η ιδιωτική βούληση έχει υπεισέλθει σε όλο σχεδόν το οικογενειακό δίκαιο αλλά και για έναν άλλο λόγο. Θεωρούμε ότι οι γονείς όταν ομονοούν εκφράζουν το συμφέρον του τέκνου και δεν μπορούμε ν’ αποστούμε σε αυτή τη περίπτωση από αυτό τον κανόνα. Τέλος έχω την ελπίδα ότι ίσως η συμφωνία εμποδίσει τις πολλές αντιδικίες που είναι εγγενείς με αυτό το σύστημα. Έτσι θεωρώ τη συνεπιμέλεια το νόμιμο σύστημα που θα ισχύει αν οι γονείς δεν αποφασίσουν διαφορετικά. Κατανομή χρονική, λειτουργική κλπ. Το σύστημα αυτό ισχύει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και έχει δοκιμαστεί.

Δύο λόγια για την εναλλασσόμενη διαμονή, χρονική κατανομή, επειδή συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό. Δεν είμαι αντίθετη σ’ αυτή υπό την προϋπόθεση ότι είτε τη συμφωνούν οι γονείς είτε την αποφασίζει το δικαστήριο κρίνοντας σε μία συγκεκριμένη περίπτωση ότι τούτο συμφέρει το παιδί όταν έχει γίνει προσφυγή στο δικαστήριο μετά την αποτυχία της συνεπιμέλειας. Έχουν λεχθεί πολλά για το εάν είναι προς το συμφέρον του παιδιού να έχει εναλλασσόμενη κατοικία. Επισημαίνω ότι η χρονική κατανομή δεν εξασφαλίζει τη συνεπιμέλεια η ουσία της οποίας είναι η συναπόφαση  όχι η ίση χρονική άσκηση της αποκλειστικής επιμελείας από καθένα γονέα. Κατ’ εμέ είναι σημαντική η ισότητα των γονέων αλλά σε θέματα γονικής μέριμνας δεν μπορεί ν’ αποτελεί το στόχο. Στόχος είναι πάντα και με διαφορά και πρώτο το συμφέρον του παιδιού το οποίο δεν εξυπηρετείται απαραίτητα από την ισότητα στη κατανομή του χρόνου μεταξύ των γονέων. Δεν είναι το ζήτημα ν’ αποφασίζει έξι μήνες ο ένα γονέας αποκλειστικά και έξι μήνες ο άλλος αποκλειστικά αλλά ν’ αποφασίζουν δώδεκα μήνες και οι δύο. Τώρα αν επιδιώκεται η χρονική κατανομή και η συνεπιμέλεια ταυτόχρονα τότε φοβάμαι ότι το σύστημα είναι πολύ δυσλειτουργικό.  Χάνονται τα όρια ανάμεσα στην άσκηση της γονικής μέριμνας και την επικοινωνία λόγω της διαρκούς αλλαγής του προσώπου του δικαιούχου ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ανάλογα με το που θα μένει το παιδί ο άλλος γονέας θα έχει την επικοινωνία. Δικαιοπολιτικά αυτό είναι ένα θέμα το οποίο το κρίνει η πολιτική ηγεσία της χώρας δεν μπορούν να δοκιμαστούν δύο νέοι θεσμοί ταυτόχρονα και η συνεπιμέλεια και η χρονική κατανομή. Ας αφήσουμε τη χρονική κατανομή να λειτουργήσει στο πλαίσιο της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης να παρακολουθήσουμε πς λειτουργεί. Δε χρειάζεται να την επιβάλομε. Ας προχωρήσουμε στη συνεπιμέλεια ως νόμιμο τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας μετά το διαζύγιο. Η εμμονή στην ίση χρονική κατανομή της ίσης γονικής μέριμνας και μάλιστα μηχανιστικά με ρύθμιση στο νόμο και χωρίς εξατομίκευση εμένα προσωπικά μου φέρνει στο νου το δίλλημα που τέθηκε από το Σολομώντα. Και μου φαίνεται μία υπεραπλουστευμένη άποψη του συμφέροντος του παιδιού. Θα μπορούσα να πω ότι είναι ένα είδος θα μπορούσα να πω «ρεβανσισμού». Δεν είναι το ζήτημα να πάρουν οι μεν μία αντίστοιχη θέση των δε την οποία τώρα αποδοκιμάζουν.   Το ζήτημα είναι να φτιάξουμε ένα νέο μοντέλο ανατροφής του παιδιού. Δίνοντας το βάρος στον ίσο χρόνο παραμερίζουμε το σημαντικό που είναι κατά τη γνώμη μου η συναπόφαση. Ο χρόνος μπορεί να επιτευχθεί με συμφωνία των γονέων στο πλαίσιο της επικοινωνίας ή με συμφωνία. Ως νόμιμο σύστημα εγώ τουλάχιστον τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή που είναι η συναπόφαση. Ο νομικός κόσμος και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία έζησε υπό καθεστώς πατρικής εξουσίας 37 χρόνια (34 είναι)  περισσότερα είναι αλλά εγώ υπολογίζω από την εισαγωγή του αστικού κώδικα. Το 1983 έγινε μια θεμελιώδης τροποποίηση. Ωστόσο έχουν περάσει 47 χρόνια από τον πρωτοποριακό τότε νόμο (είναι 37) που εξακολουθεί να είναι λαμπρός. Νομίζω όμως ότι μπορεί και πρέπει να γίνει η δοκιμή ενός νέου συστήματος. Οι αντιλήψεεις έχουν αλλάξει. Στις αρχές του αιώνα σε σχόλιο στην ΕΡΜΑΚ Γεωργιάδη Σταθόπουλου αναφερόταν ότι η συνεπιμέλεια είναι το καλύτερο σύστημα αλλά προϋποθέτει ώριμους γονείς.  Είκοσι χρόνια μετά πρέπει μάλλον να δοκιμάσουμε την ωριμότητα των Ελλήνων γονέων.

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι εγώ έχω ακούσει για το σύστημα αυτό αρνητικά σχόλια, τόσο από τους μπαμπάδες ότι τι βρίσκουν συντηρητικό  όσο και από τις μαμάδες ότι το βρίσκουν πολύ φιλικό προς τους πατέρες. Τα τελείως αντίθετα αυτά σχόλια που συγκλίνουν εδραιώνουν τη πεποίθησή μου ότι το προτεινόμενο σύστημα είναι ισοσταθμισμένο και μάλλον εξυπηρετεί αυτούς που δεν έχουν εκπροσώπους και φωνή δηλαδή τα παιδιά.