Δημοσιεύθηκε στην ΕΦ.ΣΥΝ. τη 31.01.2021
Δείτε το πρωτότυπο ΕΔΩ
Γιώργος Καραμανώλης*
Υπάρχει έστω και μία μελέτη στον κόσμο που να υποστηρίζει ότι το παιδί μεγαλώνει καλύτερα μόνο με τον έναν γονέα και τον άλλο ως επισκέπτη;
Γιατί άραγε ο ΟΗΕ -General Comment No 14 του 2013- και τα μέλη της επιτροπής ισότητας του Συμβουλίου της Ευρώπης με το ψήφισμα 2079 του 2015 (εύκολα αναζητήσιμα στο διαδίκτυο) υποστηρίζουν εμφατικά ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού να ανατρέφεται και από τους δύο γονείς; Μήπως εκτός από τα ερευνητικά πορίσματα της ψυχολογίας είναι και τα διεθνή ψηφίσματα επινοήσεις μπαμπάδων;
Γράφει η κυρία Γούλιαρου ότι δεν χρειάζεται νέος νόμος, αφού με τον υφιστάμενο του 1983 είναι δυνατή η συνεπιμέλεια. Αγνοεί μήπως, δικηγόρος ούσα, ότι στις πλείστες περιπτώσεις ο ένας γονιός στερείται στο ελληνικό δικαστήριο το δικαίωμά του να ανατρέφει τα παιδιά του, χωρίς καμία αιτιολογία συνήθως;
Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό -κατά κανόνα-, αφού επιτρέπει κάτι διαφορετικό ο νόμος; Δεν είναι πηγή νόμου η νομολογία; Και αν είναι, είναι άραγε αυτή η νομολογία σωστή; Είναι δηλαδή συμφέρον για το παιδί να χάνει τον έναν γονιό αλλά και ένα πλέγμα σχέσεων, των συγγενών και φίλων της μίας γονικής πλευράς; Και αν είναι θετική η συνεπιμέλεια κατόπιν συμφωνίας γιατί είναι κακή όταν οι γονείς διαφωνούν;
Απορεί η συντάκτρια αν είναι δυνατή η συναπόφαση χωρίς συναίνεση και υποστηρίζει ότι θα δημιουργούνται συνεχώς εντάσεις και νέα δικαστήρια. Φυσικά και δεν είναι έτσι. Οι διαφωνίες θα επιλύονται με σχέδια ανατροφής (parenting plans) και η προσφυγή στο δικαστήριο θα είναι απρόσφορη, αφού οι γονείς θα παίρνουν ίσα δικαιώματα και ίσο χρόνο με το παιδί – το δικαστήριο θα επεμβαίνει μόνο για την κακή άσκηση της γονικής μέριμνας. Θα πρέπει να μάθουν φυσικά οι γονείς να συναποφασίζουν αντί να αντιδικούν.
Γιατί αυτό να είναι πρόβλημα; Μήπως δεν συναποφασίζουμε με τα παιδιά μας από μικρή ηλικία; Δεν συναποφασίζουμε στην εργασία μας, στην πόλη μας, σε κάθε κοινωνικό και συντεχνιακό περιβάλλον όπου βρισκόμαστε; Και τι είναι η συναπόφαση, παρά ο τρόπος να ρυθμίζουμε ζητήματα που μας αφορούν παρά τις αντιδικίες μας;
Για τα παιδιά βέβαια δεν αρκεί μόνο η συναπόφαση, χρειάζεται κοινή φροντίδα, κοινή ανατροφή, και αυτό έχουν αποφασίσει όλες οι πολιτισμένες δημοκρατικές χώρες του κόσμου. Κοιτάξτε το παράδειγμα της μακρινής Αυστραλίας.
Οταν ύστερα από συζητήσεις η κυβέρνηση σκέφτηκε να τροποποιήσει το εγχώριο οικογενειακό δίκαιο το 2006, ανέθεσε σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους τη σχετική έρευνα. Διαπίστωσαν οι τελευταίοι ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού να διατηρεί εξίσου καλή επαφή και με τους δύο γονείς, με εξαίρεση τον τεκμηριωμένα επικίνδυνο γονέα.
Εκριναν επιπλέον συμφέρον για το παιδί να διατηρήσει τις σχέσεις του με τους συγγενείς και των δύο πλευρών, μητρικής και πατρικής. Εκριναν επίσης ότι σταθερότητα στη ζωή του παιδιού, για την οποία πολύς λόγος γίνεται από αρνητές της συνεπιμέλειας, δεν συνίσταται στα έπιπλα και στους τοίχους ενός σπιτιού, αλλά στη σταθερή συναισθηματική σχέση και με τους δύο γονείς και τα περιβάλλοντά τους.
Το θετικό αποτέλεσμα τόσο στην Αυστραλία όσο και στις υπόλοιπες χώρες με πολιτισμό συναπόφασης και συν-φροντίδας είναι ότι οι δικηγόροι προσφέρουν υπηρεσίες συναπόφασης και συν-φροντίδας στους χωρισμένους γονείς, αντί για υπηρεσίες αντιδικίας όπως στα καθ’ ημάς, βοηθούν δηλαδή τους γονείς να ξεπεράσουν τις αντιπαλότητές τους και να αντιληφθούν το συμφέρον του παιδιού αλλά και το ίδιον συμφέρον, που δεν είναι άλλο από το να μην αναλώνονται ο ένας στην εκδίκηση του άλλου.
Εχει αποδειχθεί πια σήμερα ότι η συνεπιμέλεια μειώνει έως και εξαλείφει τις συγκρούσεις μεταξύ γονέων. Οχι μόνο δεν θα φέρει ενδοοικογενειακή βία η συνεπιμέλεια, όπως υποστηρίζει η κυρία Γούλιαρου, αλλά αυτή ακριβώς θα μειώσει.
Τη βία υποθάλπει το νομολογιακό έθιμο της αποκλειστικής επιμέλειας, που οδηγεί στην αποξένωση του παιδιού από τον έναν γονέα.
Ο καθηγητής παιδοψυχιατρικής Γεράσιμος Κολαΐτης ήδη από το 2009 αναφέρθηκε στο σύνδρομο γονικής αποξένωσης από τον γονέα μετά το διαζύγιο ως μια μορφή κακοποίησης και μίλησε για τον αυξημένο όγκο περιστατικών ψευδών καταγγελιών (συνήθως από μητέρες) για κακοποίηση παιδιών από τον άλλο γονέα σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, με στόχο ακριβώς τη γονική αποξένωση.
Ολα αυτά είναι απότοκα της αποκλειστικής επιμέλειας. Φυσικά ο δικαστής θα μπορεί και μελλοντικά να αφαιρεί επιμέλεια, μόνο όμως για κακή άσκηση. Οσο για τη διατροφή, για την οποία επίσης κάνει λόγο η κυρία Γούλιαρου, φυσικά και δεν θα εξαφανιστεί. Σήμερα και οι δύο γονείς συμμετέχουν ανάλογα με τις δυνάμεις τους στην ανατροφή του παιδιού. Αύριο θα γίνει το ίδιο, ίσως μάλιστα οι σήμερα υπόχρεοι σε διατροφή να πληρώνουν περισσότερα.
O νέος νόμος έρχεται να μας προφυλάξει από την εργαλειοποίηση του παιδιού και τη γονική αποξένωση που προώθησε όσο τίποτε άλλο στη χώρα μας το νομολογιακό έθιμο της αποκλειστικής επιμέλειας.
Η πρόκληση για το νέο νομοσχέδιο είναι να προσφέρει εκτός αυτού βοήθεια σε δικαστές και γονείς μέσω σχεδίων ανατροφής, ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών, φιλικής δικαιοσύνης. Είναι παραπάνω από φανερό ότι η βοήθεια αυτή είναι επιτακτική.
*Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο της Βιέννης
