Υπεβλήθη αναφορά προς τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή που είχε ως εξής :.
Στο επίσημο δικτυακό τόπο της Ένωσης, στο λήμα «γονική μέριμνα» δίδονται ελλειπείς και παραπλανητικές πληροφορίες για το τι ισχύει στην Ελλάδα.
Οι πληροφορίες αυτές ενδιαφέρουν όχι μόνο τους πολίτες της ένωσης και εκτός αυτής αλλά επίσης τα όργανα ελέγχου της τήρησης των διεθνών συμβατικών υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Συγκεκριμένα
Στην Ελλάδα υπάρχουν τρείς όροι (Γονική μέριμνα, επιμέλεια, φροντίδα του προσώπου) αντί των δύο όρων (parental authority – custody, autorite parentale – garde d’enfant) που χρησιμοποιούνται διεθνώς.
Όπως κατωτέρω αναπτύσσεται, οι δύο πρώτοι αντιστοιχούν στον όρο parental authority, autorite parentale ενώ ο τελευταίος αντιστοιχεί στον όρο custody, garde d’enfant.
Αντίθετα με το τι αναγράφεται στο site της ένωσης, στην Ελλάδα, (αντίθετα με τις διεθνείς συμβάσεις τόσο του ΟΗΕ όσο και της ΕΣΔΑ) στην περίπτωση διάστασης, διαζυγίου ή παιδιού εκτός γάμου, το παιδί μεγαλώνει με ένα μόνο γονέα, την μητέρα του.
ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ
Ο Αστικός Κώδικας γνωρίζει τρείς έννοιες :
Α) Την γονική μέριμνα (άρθρο 1510 ΑΚ 1) που περιλαμβάνει την επιμέλεια, διοίκηση περιουσίας και εκπροσώπηση του τέκνου.
Β) Την επιμέλεια (άρθρο 1518 ΑΚ 2) που περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του, δηλαδή τον πυρήνα της γονικής μέριμνας.
Αρθρο 1518
Γ) Την φροντίδα του προσώπου που είναι τμήμα της επιμέλειας (όρα άρθρο 1518 ΑΚ και πολλά άλλα άρθρα) και περιλαμβάνει την καθημερινότητα του παιδιού.
Δ) Για τα παιδιά εκτός γάμου (άρθρο 1515 3) την γονική μέριμνα την έχει η μητέρα και μόνο εαν αυτή συμφωνήσει θα την αποκτήσει ο πατέρας.
Ε) Για την περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου (άρθρο 1513 4) ο νόμος προβλέπει ότι ο δικαστής ρυθμίζει την γονική μέριμνα.
ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
Ορθά μεταφέρεται ότι στην περίπτωση διαζυγίου πάντα το Δικαστήριο διατηρεί την κοινή γονική μέριμνα που υπήρχε μέσα στον γάμο. Δηλαδή ότι και οι δύο γονείς θα εκπροσωπήσουν δικαστικά το παιδί και θα διοικήσουν την περιουσία του (εάν υππάρχει).
Παραπλανητικά όμως αποσιωπείται η λειτουργία της επιμέλειας την οποία το Δικαστήριο σε ποσοστό 97 % δίνει στην μητέρα και μόνο. Μόνη επομένως η μητέρα αποφασίζει για κάθε θέμα που αφορά την ανατροφή του παιδιού και την ζωή του μιά και έχει την αποκλειστική επιμέλεια δηλαδή την εξουσία ν’αποφασίζει για κάθε θέμα που αφορά την ζωή του παιδιού.5
Πιθανώς να υπάρχουν και άλλες παραπλανητικές αναφορές σε επίσημα ευρωπαϊκά κείμενα που να μην έπεσαν στην αντίληψή μας και ομοίως πρέπει αυτά να διορθωθούν.
ΑΝΑΓΚΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ
Δεν πρόκειται για μια καταγγελία «επί της αρχής». Η ορθή ενημέρωση αφορά πρωτίστως τα διεθνή όργανα ελέγχου και την υστέρηση της τήρησης των υποχρεώσεων του κράτους μέλους όχι μόνο από τις διεθνείς συμβάσεις αλλά και από το διεθνές εθιμικό δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του παιδιού.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην επιτροπή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού επαναλαμβάνει η Ελλάδα την ίδια παραπλανητική πληροφορία και έτσι έχει αποφύγει τον έλεγχο μέχρι σήμερα.
ΕΛΛΑΔΑ
1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια “γονική μέριμνα”;
Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος την γονική μέριμνα;
«Γονική μέριμνα» σημαίνει, αναγκαστικά, ότι οι αποφάσεις που αφορούν τα προσωπικά θέματα ή την περιουσία του τέκνου παίρνονται καταρχήν από τους γονείς του. Συγκεκριμένα είναι το καθήκον και δικαίωμα των γονέων να επιμελούνται το πρόσωπο του τέκνου, να διοικούν την περιουσία του και να το εκπροσωπούν σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το πρόσωπό του ή την περιουσία του.
2. Γενικώς ποιος έχει την γονική μέριμνα ενός παιδιού;
Οι γονείς του τέκνου έχουν γενικώς την γονική μέριμνα αυτού, εφόσον αυτοί είναι σύζυγοι που συμβιώνουν και σε περίπτωση που ο ένας από αυτούς πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή εκπέσει από τη γονική μέριμνα, αυτή (γονική μέριμνα) ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα. Εξάλλου αν ο ένας γονέας αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Σε περίπτωση υιοθεσίας μετά την υιοθεσία την ασκούν οι θετοί γονείς. Προκειμένου για τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του η γονική μέριμνα ανήκει στην μητέρα του.
3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν την γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;
Ναι. Σε περίπτωση που οι γονείς είτε είναι ανίκανοι, είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, είτε όταν παύσει η γονική μέριμνα το δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε επίτροπο.
4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου μαζί με την αίτηση με την οποία ζητούν τη λύση του μεταξύ τους γάμου οι σύζυγοι, ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Μονομελούς Πρωτοδικείου, που δικάζει κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επισυνάπτουν και συμφωνία για τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας. Αν ασκήσουν αγωγή διαζυγίου ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου για τη λύση του μεταξύ τους γάμου, λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης τους, κατά τη διαδικασία των γαμικών διαφορών, δύνανται είτε στο δικόγραφο της αγωγής αυτής να σωρεύσουν και το αίτημα για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σ΄ έναν από αυτούς ή και στους δύο, είτε να ασκήσουν ξεχωριστή αγωγή ενώπιον του κατά τόπον αρμοδίου Μονομελούς Πρωτοδικείου, το οποίο αφού δικάσει με τη διαδικασία του άρθρου 681Β του Αστικού Κώδικα θα ρυθμίσει το θέμα αυτό σύμφωνα με το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης της έγγαμης συμβίωσης αν υπάρχει κατεπείγων κίνδυνος ή επείγουσα περίπτωση το αρμόδιο κατά τόπον Μονομελές Πρωτοδικείο μετά από αίτηση ενός των γονέων, δικάζον κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ρυθμίζει προσωρινά την άσκηση της γονικής μέριμνας.
