Συνεπιμέλεια και όχι μερισμός (160/2021 ΜΠρΣάμου)

 

Αγαπητοί γονείς, αγαπητοί συμπολίτες.

 

Είθε το 2022 και τα χρόνια που έρχονται να μας βρουν με υγεία, χαρά και αισιοδοξία. Και προσωπική ευτυχία.

 

Το 2021 μας άφησε με μια σημαντική αλλαγή. Ο έλληνας νομοθέτης, μέσα από παθιασμένη αντιπαράθεση, έφερε τη μεγάλη αλλαγή, το νόμο Τσιάρα.

 

Αλλαγή που αφορά κυρίως τους σημερινούς νέους. Αυτούς που ξέρουν ότι τώρα  μπορούν ν’ αποκτήσουν τα παιδιά τους σε νεαρά ηλικία, απελευθερωμένοι από τη συμβατικότητα, το γάμο, τα σόγια. Οι νέοι ξέρουν ότι, αν χρειαστεί να χωρίσουν, θα φροντίζουν, δηλαδή θα μεγαλώνουν από κοινού και εξίσου τα παιδιά τους.

 

Περίμενα να σχολιάσω την ενδιαφέρουσα απόφαση 160/2021 του Πρωτοδικείου Σάμου στον απόηχο της γιορτινής (για τους περισσότερους γονείς) ατμόσφαιρας. 

 

Δείτε όσες αποφάσεις βρήκαμε στα site νομικών πληροφοριών :

 

ΜΠρΣάμου 160/2021 Χρονικός Μερισμός της Επιμέλειας  

 

5418/2021 ΜΠΡ ΑΘ (ΑΣΦ) επιμελεια στη μητέρα

 

895/2021 ΜΠΡ ΠΑΤΡ (ΑΣΦ) Συνεπιμέλεια με ισόχρονη κατανομή  

 

63/2021 ΜΠΡ ΖΑΚΥΝΘ (ΑΣΦ) Η επιμέλεια στη μητέρα   

 

Απευθύνω τις σκέψεις αυτές στους γονείς και στους πολίτες, γιατί σύντομα η επιστημονική κοινότητα, με το δικό της τρόπο, θα ξεκαθαρίσει τις έννοιες. Και αυτό αφορά τους νομικούς, τους επιστήμονες, τους πολιτικούς.

 

Ο πρωτοδίκης Σάμου Αριστείδης Λουλουδόπουλος υπέγραψε ένα κείμενο το οποίο θα χρησιμεύσει πρώτα απ’ όλα σαν  οδηγός για να γραφούν και άλλες αποφάσεις με το ύφος αυτό.

 

Εγκαινίασε τη πολύ σημαντική πρακτική να εκδίδονται σε εύλογο χρόνο οι αποφάσεις της τακτικής διαδικασίας. Η υπόθεση συζητήθηκε στη Σάμο στις 3/11/2021 και η απόφαση εκδόθηκε στις 14/12/2021. Δηλαδή σε 40 μέρες και όχι –  όπως σήμερα γίνεται – σε ένα χρόνο ή και περισσότερο στην Αθήνα.

 

Α) Σχολιάζοντας τη περίληψη που δημοσιεύθηκε στη Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Ισοκράτης με επιμέλεια του αγαπητού συναδέλφου κ. Δουλιώτη, αναγράφεται εσφαλμένα ως «οριστική ανάθεση της επιμέλειας». Την επιμέλεια δεν την αναθέτει ο κύριος Λουδουλόπουλος και το δικαστήριο. Το έχει ήδη κάνει ο εθνικός νομοθέτης!

 

Εκ του νόμου, για τις υποθέσεις που υπάγονται στο νόμο Τσιάρα, από το νομοθέτη διατηρείται η κοινή επιμέλεια περιορίζοντας τον δικαστή στο να επιλύει, σαν τελευταία λύση, τις διαφωνίες των γονέων. Και να εξετάζει τυχόν ανάγκη παρέκκλισης από τον κανόνα.

 

Έπρεπε δηλαδή ν’ αναγράφει «απόρριψη λόγων απόκλισης από την εκ του νόμου κοινή ανατροφή (κοινή γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα) ανηλίκων τέκνων».

 

Σημειώνεται ότι ορθά αναφέρεται ο όρος «εναλλασσόμενη διαμονή» αντί του εσφαλμένου «εναλλασσόμενη κατοικία», τον οποίο πολλοί συγγραφείς χρησιμοποιούν.

 

Επίσης δεν συμμετέχει ο πατέρας στις διατροφικές ανάγκες των τέκνων όπως αναγράφεται στη περίληψη. Έτσι θα γινότανε αν συνεχιζόταν το καταργημένο σύστημα που θέλει τη μητέρα να μεγαλώνει το παιδί και το πατέρας να πληρώνει. Θα μιλήσουμε γι’ αυτό εκτενέστερα στη συνέχεια.

 

Β) Σχολιάζοντας τα αιτήματα των διάδικων, όπως αυτά αποτυπώνονται στην απόφαση, εσφαλμένα ο πατέρας την 30/9/2021 ζήτησε «να ανατεθεί οριστικά στον ίδιο η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ως άνω ανήλικων τέκνων τους, άλλως και όλως επικουρικώς, να ρυθμιστεί το δικαίωμα επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων τους, με την ανάθεση αυτής από κοινού και στους δύο γονείς, με χρονικό καταμερισμό αυτής,»

 

Κατανοώ ότι ο διάδικος ζήτησε κάτι εύπεπτο από τους δικαστές, κάτι που θα τον οδηγούσε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, τη συνέχιση της καθημερινής ενεργού παρουσίας του πατέρα στη ζωή των παιδιών και με διανυκτερεύσεις στο σπίτι του.

 

Όμως το να ζητά την αποκλειστική επιμέλεια και μετά, επικουρικά, την επιμερισμό της στο χρόνο, απέχει από την συνεπιμέλεια. Ο πατέρας δε ζήτησε συνεπιμέλεια, ζήτησε μοιρασμένη επιμέλεια.

 

Είναι καθήκον όλων των γονέων να υποβάλλουν το σωστό αίτημα. Κατά τη γνώμη μου θα μπορούσε να ζητά το ακόλουθο «Επειδή έχουμε εκ του νόμου κοινή γονική μέριμνα επιμέλεια και φροντίδα των ανηλίκων τέκνων και δεν συντρέχει λόγος παρέκκλισης κατά το άρθρο 1514 ΑΚ, ζητώ να επιλυθούν οι διαφωνίες των γονέων ως προς το χρόνο που κάθε γονέας θα φροντίζει τα τέκνα στην οικία του και ως προς τις δαπάνες των τέκνων και το ποσοστό συμμετοχής εκάστου των γονέων σε αυτές».

 

Γ) Σχολιάζοντας την ίδια την απόφαση, με αποστροφή διαβάζω ότι οι γονείς «ασκούν προσηκόντως και ικανοποιητικά τα καθήκοντα, που τους επιβάλλονται». Αυτό είναι περιττό.

 

(α) Εκ του νόμου, εξ’ ορισμού, και οι δύο γονείς είναι ικανοί και κατάλληλοι και δεν περιμένουν τον κ. Λουλουδόπουλο για να τους αξιολογήσει. Το μόνο που επιτρέπεται στο δικαστή είναι να δεχθεί ή ν’ απορρίψει αιτιολογημένα τυχόν λόγους παρέκκλισης από τον κανόνα κατά το 1514 ΑΚ. εφόσον είχαν προβληθεί με τον ορθό δικονομικά τρόπο.

 

Έχει περάσει η εποχή που οι δικαστικές αποφάσεις έγραφαν ότι και οι δύο γονείς είναι καλοί και κατάλληλοι και αγαπάνε τα παιδιά τους αλλά η επιμέλεια ανατίθεται στη μητέρα.

 

Επιπλέον, στις σημερινές αποφάσεις παρέλκει η απόδειξη του πλεονεκτήματος της κοινής ανατροφής. Δεν χρειάζεται να γράψουμε τους λόγους για τους οποίους στα φανάρια δεν περνάμε με κόκκινο. Αρκεί το ότι το λέει ο νόμος.

 

Γράφει η απόφαση «οι διαφωνίες τους δεν είναι ουσιώδεις και μπορούν να ξεπεραστούν, απορριπτόμενων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της εναγομένης της υπό στοιχείο β’ αγωγής, και πρέπει, επομένως, η επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων να ανατεθεί από κοινού και εξίσου στους διαδίκους.»

 

Έπρεπε αντίθετα να γράφει ότι «για να μην εφαρμοστεί η εκ του νόμου κοινή ανατροφή η εναγόμενη πρόβαλε τους εξής λόγους … Στη συνέχεια, ένα προς ένα, έπρεπε η απόφαση να τους δεχθεί ή να τους απορρίψει.»

 

Σημειώνεται με ιδιαίτερη έμφαση, ότι προκύπτει ένα νομολογιακό κριτήριο για την συνδρομή των λόγων παρέκκλισης : «οι διαφωνίες πρέπει να είναι ουσιώδεις». Δηλαδή δεν οδηγεί στην αποκλειστική επιμέλεια η διαφωνία για τη διαφωνία, αυτή που γίνεται με σκοπό τον αποκλεισμό ενός εκ των γονέων από την ανατροφή των παιδιών.

 

(β) Είναι απαράδεκτο και προσχηματικό το ν’ αναθέτει ο δικαστής (στη πραγματικότητα ο νόμος) την κοινή επιμέλεια και ταυτόχρονα να τη κατανέμει. Τελικά, τι είναι η επιμέλεια; Κοινή η μοιρασμένη; Shared ή Split?

 

Το διατακτικό της απόφασης γράφει «ΑΝΑΘΕΤΕΙ οριστικά την άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, ., από κοινού και στους δύο διαδίκους – γονείς τους, και συγκεκριμένα την κατανέμει ημερολογιακά στον καθένα»

 

Γράφει στο σκεπτικό της η ίδια απόφαση: «το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων ….  επιβάλλει την άσκηση της επιμέλειας τους από κοινού εκ των διαδίκων, με χρονική κατανομή αυτής, ανάμεσα στους δύο γονείς.»

 

Το ορθό είναι ότι μέρα και νύχτα, όλο το χρόνο, κάθε χρόνο, παραμένει κοινή η επιμέλεια.

 

Επίσης δεν επιτρέπεται να δημιουργεί το δικαστήριο γονείς δύο ταχυτήτων, τη μαμά της καθημερινότητας και το μπαμπά των διακοπών, το διασκεδαστής του παιδιού ούτε να μεταφέρει ο δικαστή αυτό το μήνυμα στο παιδί.

 

Εύκολα θα μπορούσε να «μερίσει» ο δικαστής μόνο το χρόνο της φροντίδας του προσώπου του παιδιού που θα παρέχει καθένας από τους γονείς στο σπίτι του. Απλό σαν διατύπωση, ορθό νομικά  αλλά δυσάρεστο για το δικαστή που καλείται έτσι να παραδεχθεί ότι τόσα χρόνια κακοποιούσε παιδιά και γονείς δίνοντας την αποκλειστική επιμέλεια.

 

Μία πολύ ενδιαφέρουσα σκέψη γύρω από το χρόνο κατανομής της φροντίδας είναι η απόλυτη αναλογία πατρικής και μητρικής συμπεριφοράς. Ξανά και ξανά θα επαναλάβουμε το απόσπασμα «Εξάλλου, για τα ανήλικα τέκνα, ιδιαίτερα σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία, που διαπλάθεται ολόκληρος ο ψυχοσωματικός τους κόσμος, είναι αναγκαία μια απόλυτη αναλογία πατρικής και μητρικής συμπεριφοράς. Με γνώμονα, λοιπόν, το συμφέρον των τέκνων, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων …»

 

Και όμως όλα αυτά αναφέρονται προσχηματικά γιατί στην αμέσως επόμενη παράγραφο γράφει η απόφαση «Σημειωτέον, ότι από κοινού και εξίσου δεν σημαίνει ισόποση χρονική κατανομή της γονικής μέριμνας, αλλά σημαίνει ότι αποδίδεται ίση αξία στον καθένα από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, ο ίδιος σεβασμός και αναγνώριση της συμβολής του στην άσκηση της γονικής μέριμνας των ανηλίκων τέκνων τους. Ειδικώτερα πρέπει να ρυθμιστεί η άσκηση αυτής…»

 

Η σωστότερη ερμηνεία στο εξίσου δόθηκε από την καθ. Δ. Παπαδοπούλου Κλαμαρή. Το «εξίσου» ούτε επιβάλει το ισόχρονο ούτε το απαγορεύει. Και δεν καταλαβαίνω πως συνδέεται με την ανατροφή του παιδιού η αναγνώριση και ο σεβασμός. Με το σεβασμό θα μεγαλώσει τα παιδιά του  ή με τα παιδιά του μέσα στο σπίτι του; Θα έχει κάποιος αναγνώριση και σεβασμό και τα παιδιά θα τα μεγαλώνει ο άλλος;

 

Το προσχηματικό της διατύπωσης και η παράνομη υπέρβαση των αρμοδιοτήτων που ασκεί ο δικαστής αποτυπώνεται στην επόμενη πρόταση. Προχωράει στη ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας. Αυτό προβλεπόταν από το παλιό άρθρο 1512 και 1513. Ο νόμος Τσιάρα, ένα βήμα πριν αφαιρέσει από τα δικαστήρια την ευθύνη της ανατροφής των παιδιών, αναθέτει στο δικαστή μόνο να επιλύει διαφωνίες των γονέων που δεν επιλύονται με διαμεσολάβηση. Δεν δικαστής δεν ρυθμίζει, αυτό το κάνει ο νόμος Τσιάρα.

 

Επικίνδυνη σκέψη είναι αυτή της εγγύτητας των δύο σπιτιών που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα. Τι είναι για παράδειγμα πιο κοντά : η άνω πόλη και η κάτω πόλη της Σάμου στην οποία χρειάζεται κάποιος 20 λεπτά περπάτημα για να πάει με τα πόδια ή η Νέα Ιωνία και το Κορωπί στην Αττική, όπου χρειάζεται κανείς 10 λεπτά για να πάει με τ’ αυτοκίνητο; Τέτοια κριτήρια είναι αυθαίρετα. Και επικίνδυνα.

 

 (γ) Εκτός πνεύματος νέου νόμου είναι και τα σχετικά με τη διατροφή. Γράφει το διατακτικό : «ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ τον εναγόμενο της υπό στοιχείο α’ αγωγής να προκαταβάλλει στη μητέρα των ανηλίκων τέκνων, ως μηνιαία διατροφή, για λογαριασμό των τελευταίων, το ποσό των …  ευρώ, για τον ., και το ποσό των …  ευρώ, για τον . (για τις 18 ημέρες του μήνα που θα ασκεί η μητέρα τους την επιμέλεια αυτών), εντός του πρώτου τριημέρου εκάστου μηνός, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της αγωγής, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε μηνιαίας δόσης, μέχρι την πλήρη και ολοσχερή εξόφληση.»

 

Αυθαίρετο. Γιατί, αλήθεια γιατί να καταβάλει ο πατέρας στη μητέρα και όχι η μητέρα στο πατέρα; Αφού ο καθένας έχει επιμέλεια κατά το αντίστοιχο χρονικό διάστημα;

 

Ακόμα καλύτερα, γιατί δεν καταβάλει ο πατέρας στη μητέρα για 18 μέρες και η μητέρα στο πατέρα για 12 μέρες; Όπως λέει ο νέος νόμος σύμφωνα με τον οποίο καθένας από τους γονείς μπορεί ν’ αξιώσει διατροφή;

 

Δεν αναφέρομαι στην υπόθεση γιατί δεν γνωρίζω τα περιστατικά. Γενικά μιλώντας, η νομολογία πρέπει να καλύψει ένα κενό το οποίο άφησε στο νόμο η δριμεία αντιπαράθεση κατά τη ψήφισή του.

 

Η λύση που ελπίζω να φέρει η νομολογία είναι να απλή. Συνεισφέρουν και οι δύο γονείς στις δαπάνες ανατροφής των παιδιών με τον εξής τρόπο :

 

(1) προσφέρουν τη προσωπική φροντίδα και τα έξοδα στέγασης, οίκησης, τροφής, ένδυσης κατά το διάστημα που το παιδί βρίσκεται στο σπίτι τους. Δηλαδή πληρώνουν το ενοίκιο, τις ΔΕΚΟ, το σουπερμάρκετ, τα ρούχα, τα μικροέξοδα που κάνουν για τα παιδιά και

(2) συμμετέχουν και οι δύο, κατά το ποσοστό που ορίστηκε ανάλογα με τις δυνάμεις τους, στις δαπάνες του τέκνου, τακτικές και έκτακτες. Προκαταβάλλοντας κάθε μήνα χρήματα (όχι ο ένας στον άλλο) σε ένα κοινό λογαριασμό από τον οποίο να γίνονται οι πληρωμές των τακτικών και τυχόν προαποφασισμένων δαπανών εκτάκτων ή όσων συμφωνήθηκαν. Δηλαδή για το σχολείο, το φροντιστήριο, τα σπορ, τις ξένες γλώσσες, τα ιατρικά, τις θεραπείες, την ασφάλιση ζωής, τυχόν έκτακτα ιατρικά, για τον υπολογιστή, το ποδήλατο

 

Έτσι θα υπάρχει απόλυτη τάξη, διαφάνεια και ενημέρωση όλων. Έτσι θα επικρατεί σωστή λογιστική και φοροτεχνική αντιμετώπιση αφού όλοι θα επωφελούνται από το αφορολόγητο της κάθε δαπάνης, όλοι θα μοιράζονται τα έξοδα τραπεζικών συναλλαγών κοκ.

 

Ελπίζω οι πιο πάνω σκέψεις να φανούν χρήσιμες τόσο για την έφεση που ο οι αγαπητοί συνάδελφοι θ’ασκήσουν κατά της πιο πάνω απόφασης όσο και για τους γονείς που βρίσκονται ενώπιον των δικαστηρίων κάθε βαθμίδας.

 

Αγαπητοί γονείς, αγαπητοί συμπολίτες,

 

Ζητώ απ’ όλους σας να ενημερωθείτε και να δράσετε.

Εσείς θα χτίσετε τη νομολογία,

Εσείς θα κερδίσετε την υπόθεσή σας.

Γράφοντας και ζητώντας το σωστό.

Επιβάλλοντας  στους νομικούς σας παραστάτες να το κάνουν.

Γιατί είναι η ζωή σας και η ζωή των παιδιών σας.

Για ένα μέλλον με υγεία, χαρά, αισιοδοξία και προσωπική ευτυχία.

 

Αθήνα, 3/12/2022,

Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος,

πρόεδρος ΔΣ Συλλόγου Συνεπιμέλεια