ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ακόλουθα :
- η εξίσου κοινή επιμέλεια είναι ο κανόνας και κατ’ εξαίρεση το δικαστήριο αποφασίζει διαφορετικά,
- ο αυξημένος ρόλος των κοινωνικών υπηρεσιών,
- η υποχρέωση του δικαστή να κάνει «εκτίμηση κινδύνου» πριν λάβει απόφαση,
- ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες δίνουν 123 περίπου ευρώ το μήνα διατροφή τα οποία αναζητούν από τον γονέα που δεν τα οφείλει,
- η διατροφή σταματάει στα 21,
- ότι αν ζουν μακριά οι γονείς, ο γονιός που έχει επιμέλεια πληρώνει μέρος από τα έξοδα μετακίνησης στον γονιό που δεν έχει επιμέλεια,
- περιορίζεται το ενδεχόμενο ψευδών κατηγοριών με σκοπό την αποξένωση με τις διατάξεις για ενδοοικογενειακή βία.
Ακολουθούν
Α) επίσημο δημόσιο έγγραφο που αναρτήθηκε σε επίσημο σάιτ στα Αγγλικά
Β) Επίσημο πληροφοριακό έγγραφο στα Αγγλικά με παραπομπή σε επίσημο σάιτ για τον πρωτότυπο νόμο στα σουηδικά
Α) Από το επίσημο σάιτ //www.kvinnojouren.se/regulation-child-custody-sweden Το κείμενο στα Αγγλικά έχει ως εξής :
Οι γονείς που είναι παντρεμένοι όταν το παιδί γεννιέται έχουν αυτόματα έχουν από κοινού την επιμέλεια. Οι γονείς που δεν είναι παντρεμένοι πρέπει να εγγραφούν και να επιβεβαιώσουν την πατρότητα πριν αποδοθεί η από κοινού την επιμέλεια.
Το να έχουν την επιμέλεια του παιδιού σημαίνει ότι έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν τις προσωπικές υποθέσεις του παιδιού. Σύμφωνα με το σουηδικό δίκαιο αυτό σημαίνει ότι
• οι γονείς είναι υπεύθυνοι για την προσωπική κατάσταση των παιδιών και για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους λαμβάνουν την κατάλληλη φροντίδα, προστασία και ανατροφή,
• οι γονείς επίσης πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους λαμβάνουν την κατάλληλη φροντίδα για την ηλικία τους, την εξέλιξή τους και άλλες περιστάσεις και να προσέχουν τα συμφέροντά τους όσον αφορά την οικονομική τους στήριξη και την εκπαίδευση,
• οι γονείς πρέπει επίσης να βεβαιωθούν ότι τα παιδιά τους είναι υπό έλεγχο και να κάνουν κάθε αναγκαίο βήμα για να εμποδίσουν τα παιδιά τους να βλάψουν οποιοδήποτε άλλο.
Για να το θέσουμε απλά, αυτό σημαίνει ότι ο γονιός που έχει επιμέλεια πρέπει να προσέχει το παιδί και να βεβαιωθεί ότι ο βασικές ανάγκες του ικανοποιούνται, με άλλα λόγια ότι το παιδί έχει σπίτι, φαγητό, ένδυση, σχολική εκπαίδευση κλπ.
Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι πρέπει να προσέχει το παιδί ο ίδιος, μπορεί να επιτρέψει άλλο να το κάνουν φροντίζοντας αυτό να μην βλάπτει το παιδί.
Διαμεσολάβηση
Εάν δύο γονείς εμπλέκονται σε νομική διαμάχη σχετικά με την επιμέλεια, κατοικία ή επικοινωνία, το δικαστήριο μπορεί να διορίσει ένα διαμεσολαβητή που θα συναντήσει τα μέρη και προσπαθήσει να τους βοηθήσει να συμφωνήσουν.
Κοινή επιμέλεια
Το παιδί που μένει με ένα από τους γονείς του έχει το δικαίωμα να έχει επαφή με τον άλλο γονέα. Εάν οι γονείς δεν συμφωνούν στο πόση επαφή πρέπει να έχει το παιδί με τον γονέα που δεν έχει επιμέλεια, αυτός ο γονέας μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο για την επικοινωνία.
Όλες οι αποφάσεις που αφορούν τον γονέα που δεν έχει επιμέλεια πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τα συμφέρον του τέκνου.
Προκειμένου ν’ αποφασίσει ποιο είναι το συμφέρον του τέκνου, το δικαστήριο πρέπει να κάνει πρώτα μία εκτίμηση κινδύνου. Εάν το δικαστήριο βρει ότι υπάρχει κίνδυνος για το παιδί να βλαφθεί με κάποιο τρόπο σαν αποτέλεσμα του να έχει επαφή με τον γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια ο γονέας θα πρέπει καθαρά να μην έχει δικαίωμα επικοινωνίας και θα πρέπει να μην υπάρχει καμία επαφή, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να περιορίσει την επαφή με την παρουσία ενός προσώπου που την υποστηρίζει.
Ένας γονέας θα κριθεί ακατάλληλος για ν’ ασκήσει δικαίωμα επικοινωνίας μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις. Συχνά είναι δύσκολο ν’ αποδειχθεί ότι οι συνθήκες είναι ακατάλληλες και ότι το παιδί κακομεταχειρίζεται από ένα γονέα. Το πρόγραμμα επικοινωνίας καταρτίζεται ανάλογα με κάθε παιδί και μπορεί να ποικίλει από κάθε δεύτερο σαββατοκύριακο έως λίγες ώρες το μήνα.
Γενικά θεωρείται σημαντικό για το παιδί να έχει καλή σχέση με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.
Προσοχή επίσης πρέπει να δοθεί στο πόσο συχνά το παιδί θέλει να συναντήσει τον άλλο γονιό και όσο πιο ηλικιωμένο το παιδί και όσο πιο καθαρά μπορεί να εκφράσει τις επιθυμίες τους, τόσο περισσότερο οι επιθυμίες του παιδιού λαμβάνονται υπόψη.
Δεν μπορεί να εξαναγκαστεί ένας γονέας που δεν έχει την επιμέλεια και δεν επιθυμεί να συναντήσει το παιδί να το κάνει.
Διατροφή
Ο γονιός που δεν ζει με το παιδί του είναι υποχρεωμένος να πληρώνει διατροφή για το παιδί.
Εάν οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο ποσό της διατροφής, ο γονέας με την επιμέλεια μπορεί να προσφύγει αμέσως στο Försäkringskassan, την υπηρεσία Κοινωνικής Ασφάλισης, για διατροφή του παιδιού. Ο χρόνος διεκπεραίωσης της αίτησης είναι λίγοι μήνες. Το Försäkringskassan πληρώνει SEK 1,273 το μήνα (περίπου 123 ευρώ) ανά παιδί στον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.
Το Försäkringskassan ζητάει πίσω το ίδιο ποσό από τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια (η λιγότερα ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του γονέα).
Η διατροφή πληρώνεται μέχρι να γίνει το παιδί 18 ή να εγκαταλείψει το σχολείο, όποιο γίνει τελευταίο, αλλά σταματάει όταν το παιδί γίνει 21.
Στην περίπτωση που ο γονέας που έχει την υποχρέωση να πληρώσει διατροφή έχει ένα ιδιαίτερα καλό εισόδημα το δικαστήριο μπορεί ν’ αποφασίσει σε ένα ψηλότερο ποσό διατροφής. Το δικαστήριο μπορεί ν’ αποφασίσει ότι το παιδί έχει επίσης το δικαίωμα σε ένα σταθερό ποσό επιπλέον διατροφής. Δεν υπάρχει ανώτερο όριο για αυτό το επιπλέον ποσό. Γίνεται εκτίμηση ως προς το ποιο είναι το λογικό πόσο που βασίζεταις τις ανάγκες του παιδιού και την οικονομική κατάσταση των γονέων.
Στην περίπτωση σοβαρού προβλήματος που εμποδίζει το δικαστήριο ν’ αποφασίσει το επίπεδο της διατροφής ο ηττηθείς διάδικος πρέπει να πληρώσει τα δικατικά έξοδα του αντιδίκου.
Ενδοοικογενειακή βία
Ένας γονιός μπορεί να λάβει αποκλειστική επιμέλεια του παιδιού εάν το δικαστήριο κρίνει ότι εάν αυτός ο γονιός είχε νομική επιτροπεία (Legal guardian) ή επιμέλεια (custodial parent) ή δικαίωμα επίσκεψης θα είχε βλαπτικά αποτελέσματα για το παιδί. Η εκτίμηση κινδύνου πρέπει να λάβει υπόψη εάν :
• το παιδί ή ένα άλλο μέρος της οικογένειας είχε υποβληθεί σε κακοποίηση,
• εάν υπάρχει κίνδυνος για το παιδί ν’ απαχθεί ή να παρακρατηθεί,
• το παιδί θα βρισκόταν σε κίνδυνο με τον ένα γονέα, για παράδειγμα σαν αποτέλεσμα της κατάχρησης αλκοόλ, ναρκωτικών ή ψυχικής υγείας,
• ένας γονέας δεν παρέχει την απαραίτητη φροντίδα για το παιδί, για παράδειγμα εάν δεν λαμβάνει αρκετό φαγητό ή φθάνει στο σχολείο ακατάλληλα ντυμένο για τις δραστηριότητες της ημέρας.
Στην πρώτη περίπτωση, της κακοποίησης, το δικαστήριο πρέπει να εξετάσει εάν το παιδί ή άλλο μέλος της οικογένειας έχουν υποστεί φυσική, ψυχολογική ή σεξουαλική κακοποίηση. Εάν ο γονιός υποβάλει τον άλλο γονιό ή ένα αμφιθαλή αδελφό ή εξ αγχιστείας αμφιθαλή αδελφό σε κακοποίηση το δικαστήριο πρέπει να το λάβει υπόψη. Αυτές οι πράξεις πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Ένας γονιός που είχε χτυπήσει για χρόνια τον άλλο γονιό δεν είναι απίθανο να θεωρηθεί αρκετά σοβαρός. Το να αποδειχθεί ότι έλαβε χώρα κακοποίηση μπορεί να είναι πολύ δύσκολη.
Β) ΕΠΙΣΗΜΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΤΟΥ ΣΟΥΗΔΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Στο τέλος του κειμένου παραπέμπεται επίσημη πηγή για πρωτότυπα κείμενα στα σουηδικά.
Parents and children
— information about current legislation
Production: Ministry of Justice, February 2008
Print: AB Danagards Grafiska
Photos: Jens Gustafsson/Folio, Lars-Peter Roos/Folio
Additional copies can be ordered by e-mail:
info.order@justice.ministry.se
Further information is available from the Swedish Ministry of Justice website: www.sweden.gov.se/justice
Custody
All children under the age of 18 have to be in the custody of one or two adults. Usually it is the child’s parents, or one of them, that have custody of the child.
Having custody of a child entails certain duties, such as ensuring that the child receives the care, security and upbringing that the child needs and ensuring that the child does not suffer significant harm. The custodian also has the right and obligation to decide about personal matters of importance for the child, such as the child’s education. The older the child is, the more account has to be taken of the child’s own wishes.
Custody refers to the legal responsibility that a custodian has. In general, the custodian is also the person who actually exercises custody, i.e. lives with and looks after the child.
Joint custody
Joint custody means that the parents share legal responsibility for custody of their child. The parents have to take decisions together about questions concerning the child. Joint custody does not mean that the child has to live for the same length of time with each parent.
Married parents automatically have joint custody of the child. If the parents are not married to each other, the mother has custody of the child. However, it is easy for the parents to register with the Swedish Tax Agency that they want to have joint custody. This is usually done in connection with the acknowledgement of paternity to the social welfare committee. If the parents divorce, joint custody continues without any authority having to take a decision on this.
The right to take decisions during joint custody
Problems can sometimes arise when the custodians have to take all decisions jointly. This may, for instance, relate to the child’s need of mental health care, what preschool or school the child will attend or where the child will live. If the custodians cannot agree, a court can decide where the child will live or what the access arrangements will be.
If the parents find it very hard to cooperate, the solution may be that only one of them is given custody of the child and can then take the decisions independently. This may, however, mean that the parent who no longer has custody of the child has poorer contact with the child.
An inquiry appointed by the Government has proposed giving one of the child’s custodians the right to decide certain matters independently in exceptional cases. This decision right will only apply in certain areas, such as the child’s access to health care and dental care and the child’s schooling. As yet, no decision has been taken to amend the law in line with the inquiry’s proposal.
Guardianship
A child has to have a guardian until he or she becomes legally competent at the age of 18. It is the child’s guardian who handles the child’s financial affairs.
Usually the person who is the custodian is also the guardian.
In principle all the assets the child has are handled by the guardian. He/she must not mix his/her own assets with those of the child. The child’s assets are to be used, to a reasonable extent, for the maintenance, education and general benefit of the child. The assets that are not used have to be invested safely so that they give a good return.
A guardian ad litem is appointed for children who come to Sweden without their parents or another adult.
The guardian ad litem is responsible for the child’s personal circumstances and looks after the interests of the child in the place of the guardian and custodian.
Change in custody arrangements
If the parents agree that they want to change the custody arrangements, they can make an agreement to do so. To be valid the agreement must be made in writing and be approved by the social welfare committee. The committee may only approve the agreement if what the parents have decided is in the best interests of the child.
If one of the parents wants to change the custody arrangements, that parent must bring a court action.
The best interests of the child have to be the primary consideration in the court’s decision on custody. When the court makes its assessment it has to pay particular attention to whether there is a risk of the child or another member of the family being subjected to abuse or of the child being unlawfully removed, retained or otherwise suffering significant harm. It has to make sure that the child’s need of good contact with both parents is satisfied. It is also important that the court takes account of the child’s own wishes, subject to his or her age and maturity.
Even if one parent opposes joint custody, the court can decide not to dissolve it. But if both parents are opposed to it, the court may not order joint custody.
The residence of the child
If the parents agree, they may enter into their own agreement about where the child is to live. To be valid their agreement must be made in writing and be approved by the social welfare committee. The social welfare committee may only approve the agreement if what the parents have agreed on is in the best interests of the child.
If the parents have joint custody the court may decide which of the parents the child will live with. The child can live with one parent or live alternately with both parents The best interests of the child have to be the primary consideration in the court’s decision.
Access
The child is entitled to access to the parent with whom he or she is not living. The child’s parents have a joint responsibility to ensure that the child’s need for access to both parents is met.
If the parents agree, they can enter into an agreement on access. The agreement must be in writing and be approved by the social welfare committee. The committee has to approve the agreement if what the parents have decided is in the best interests of the child.
If the parents do not agree, the court may decide about access. The decision always has to be based on the best interests of the child.
If one of the parents lives in some other place than the child, this often entails extra costs for travel, for example. In that case, the parent with whom the child is living has to make a reasonable contribution to help pay for these costs.
The custodian is responsible for ensuring that the child also has access to other adults with whom the child has a particularly close relationship. This can be the child’s maternal or paternal grandparents, for example.
Execution of a custody decision
It is usual for the parents themselves to make sure that what has been decided in an agreement or court order on custody, residence or access is executed voluntarily.
Anyone who needs help with execution can contact the district court and request enforcement. The district court will try to reach a consensus solution in the first place. The district court can give a suitable person the assignment of bringing the person who is looking after the child to voluntarily comply with his or her duty.
If this is not possible the district court can order a conditional penalty payment. This means that a person who does not comply with the order of the district court has to pay a considerable sum of money. A last resort, which is rarely used, is to move the child with the assistance of the police.
Wrongfully removed children
Sometimes a child is wrongly removed or retained, without the permission of the custodian, by some other person. This may, for instance, be a parent who is also a custodian, but who does so without the consent of the other custodian. On the request of a custodian, the district court can order that the child be transferred to him or her. It is also possible to have the child transferred even if it has been removed to or retained in another country (see below under the heading International aspects).
Maintenance
Parents have to pay maintenance for their children. They have to pay as much as is reasonable in view of the child’s needs and the parents’ financial capacity.
Maintenance has to be paid until the child reaches 18 years of age or if the child is attending compulsory school or upper secondary school. But no longer than until the child reaches 21.
A maintenance contribution has to be paid by the parent who does not have custody of the child and is not living with the child. A parent who has custody of a child but is not living with the child also has to 10 pay a maintenance contribution. The maintenance contribution is decided in an agreement or a court judgment.
If the parent does not pay anything or pays less than has been decided, the child is entitled to child support.
This support is paid by the Swedish Social Insurance Agency. The parent who is liable to pay maintenance has to reimburse all or part of what the Swedish Social Insurance Agency has paid to the child.
International aspects
An agreement or decision on custody, residence or access that is applicable in Sweden is also applicable in other EU countries and in the Nordic countries. Agreements and decisions from these countries are applicable in Sweden.
Sweden and several other countries have also entered into an agreement on cooperation to return children who have been wrongfully removed or retained. If a consensus solution cannot be achieved, it is possible to get help from the Ministry for Foreign Affairs to have the child returned.
Further information is available from the Swedish Central Authority, the Ministry for Foreign Affairs, tel. +46 8 405 10 00, www.sweden.gov.se
This brochure provides brief information about parenthood, custody, maintenance for children and related matters.
The regulations described here are mainly found in the Children and Parents Code (1949:381). You will
find the most recent version of the Children and Parents Code with all admendments entered into the original text on the website www.lagrummet.se SE-103 33 STOCKHOLM www.sweden.gov.se/justice
