Όλες οι δημόσιες εξουσίες πρέπει πάντοτε να ενεργούν μέσα στα όρια που καθορίζει ο νόμος.
Η έννοια του κράτους δικαίου περιλαμβάνει :
- μια διαφανή, δημοκρατική και πλουραλιστική νομοθετική διαδικασία με λογοδοσία στο λαό,
- μία αποτελεσματική δικαστική προστασία, στην οποία περιλαμβάνεται η ελεύθερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη από ανεξάρτητα και αμερόληπτα δικαστήρια,
- τη διάκριση των εξουσιών : νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική.
Σύμφωνα με το κράτος δικαίου κυρίαρχος είναι ο νόμος και όχι ο άνθρωπος, οι νομικοί κανόνες και όχι τα πρόσωπα.
Η αρχή του κράτους δικαίου σχετίζεται με τη διάκριση των εξουσιών και με την αρχή της νομιμότητας σύμφωνα με τις οποίες οι αποφάσεις αυτών που έχουν κρατική εξουσία πρέπει να βασίζονται σε σαφείς νομικούς κανόνες που έχουν καθοριστεί από πριν , και δεν μεταβάλλουν εκ των υστέρων ή κατά περίπτωση.
Πολλά γράφηκαν για παραβάσεις της αρχής του κράτους δικαίου. Όλοι σε μια πρώτη ανάγνωση αντιλαμβάνονται ότι η αρχή αυτή προστατεύει το δικαίωμα προσφυγής της δικαιοσύνης για προστασία από αυθαιρεσίες της διοίκησης.
Ποιος όμως θα προστατεύσει τον πολίτη από παραβάσεις, από αυθαιρεσίες της δικαιοσύνης;
Ας εξετάσουμε τρία παραδείγματα :
- Ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι μέσα στο γάμο, εκτός γάμου, στη διάσταση, στο διαζύγιο, η γονική μέριμνα, στην οποία περιλαμβάνεται η επιμέλεια και η φροντίδα, παραμένει κοινή στους γονείς. Μόνο για συγκεκριμένους λόγους ο δικαστής, σαν έσχατο μέσο, μπορεί να αναθέσει την επιμέλεια στον ένα γονέα. Αντί γι’ αυτό όμως οι δικαστικές αποφάσεις γράφουν, παρά το νόμο, ότι ο δικαστής έρχεται για να αναθέσει, με την απόφασή του, την επιμέλεια στον “κατάλληλο” γονέα.
- Ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι ο χρόνος του παιδιού με κάθε γονέα δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το έν τρίτο του συνολικού χρόνου του παιδιού. Και όμως τα δικαστήρια ρητά γράφουν στις αποφάσεις τους ότι ο κανόνας δεν τους δεσμεύει και συστηματικά δίνουν χρόνο κατά πολύ μικρότερο στο γονέα.
- Ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι για την αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού που δυσχεραίνει την επικοινωνία με ένα γονέα απαιτείται η σύμφωνη γνώμη και των δύο γονέων ή δικαστική απόφαση. Και όμως, τα δικαστήρια, ακόμα και με προσωρινή διαταγή, δηλαδή μία διαδικασία που είναι “στο πόδι”, επιτρέπουν την αλλαγή του τόπου κατοικίας, την εγγραφή του παιδιού σε άλλη σχολική περιφέρεια κοκ, εφαρμόζοντας το δικό τους νόμο.
Έτσι, και όχι μόνο έτσι, τα δικαστήρια, μετά την θέσπιση του κανόνα δικαίου, επεμβαίνουν και θέτουν το δικό τους κανόνα. Καταλύοντας αυτόν που ψηφίστηκε από τη Βουλή και κυρώθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Όπως προαναφέραμε, από την αυθαιρεσία της κρατικής εξουσίας μπορούμε να προστατευθούμε προσφεύγοντας στη δικαιοσύνη.
Από αυτούς την αυθαιρεσία της δικαιοσύνης ποιος μπορεί να προστατεύσει τη δημοκρατία και τον πολίτη;
Όταν αυτοί που τάχθηκαν να προστατεύσουν παραβαίνουν το θεμέλιο του πολιτεύματος, το κράτος δικαίου – διάκριση των εξουσιών και τα δικαιώματα του ανθρώπου;
Δηλαδή όταν παρά το νόμο οι δικαστές επεμβαίνουν στη ζωή και τις οικογενειακές σχέσεις του ανθρώπου.
